Жаңа туған нәрестелер, әсіресе шала туған және ауыр жағдайда дүниеге келгендер, реанимацияға түскен кезде ерекше күтім мен медициналық көмекке мұқтаж. Соңғы жылдарда неонатология саласындағы озық тәсілдер мен технологиялардың дамуы нәрестелердің өмір сүру сапасын айтарлықтай жақсартуға мүмкіндік берді. Бұл әдістер мен технологиялар балалардың өмірін сақтап қалу ғана емес, олардың болашақтағы денсаулығы мен дамуына да үлкен әсер етеді.
Реанимацияда қолданылатын озық тәсілдер
- Тыныс алу жүйесін қолдау Шала туған нәрестелердің тыныс алу жүйесі әлі толық жетілмегендіктен, оларға оттегімен қамтамасыз ету және тыныс алуын қолдау маңызды рөл атқарады. Соңғы жылдары жасанды желдету (ИВЛ) мен тыныс алуды қолдаудың аз инвазивті әдістері дамып келеді.
CPAP (тұрақты қысыммен ауа беру) – бұл әдіс тыныс алу жолдарын ашық ұстап, нәрестенің өздігінен тыныс алуын ынталандырады.
Жоғары жиілікті вентиляция – бұл озық технология өкпені зақымдамай, аз көлемдегі ауаны жоғары жиілікпен беру арқылы нәрестенің тыныс алуын қолдайды.
- Терморегуляцияны қамтамасыз ету Шала туған нәрестелердің дене температурасы тез өзгеруі мүмкін, сондықтан олардың дене температурасын тұрақты деңгейде ұстап тұру өте маңызды. Терморегуляцияны қолдау үшін реанимацияда арнайы жабдықтар қолданылады:
Кювездер – нәрестелерді жылулық қолдаумен қамтамасыз ететін жабық жүйелер. Олар температураны, ылғалдылықты және оттегіні бақылап, нәрестенің тұрақты жағдайын сақтайды.
Жылытқыштар мен инфрақызыл жүйелер – бұл жүйелер нәрестелердің ашық кеңістікте болғанда дене температурасының төмендеуін болдырмауға көмектеседі.
- Парентеральды және энтеральды қоректендіру Шала туған нәрестелердің ас қорыту жүйесі толық дамымағандықтан, оларды дұрыс тамақтандырудың маңызы зор. Қазіргі таңда қолданылатын парентеральды (тамыр арқылы) және энтеральды (зонд арқылы) қоректендіру әдістері нәрестенің ағзасына қажетті қоректік заттарды жеткізіп, олардың өсіп-жетілуін қамтамасыз етеді. Озық қоректік шешімдер баланың қажеттіліктеріне сәйкес дайындалады.
- Мониторинг жүйелері Реанимация бөлімшелерінде қолданылатын заманауи мониторинг жүйелері нәрестенің өмірлік маңызды көрсеткіштерін тұрақты бақылауға мүмкіндік береді. Бұл жүйелерге:
Жүрек соғу жиілігін бақылау
Оттегі деңгейін өлшеу (пульсоксиметрия)
Қан қысымын және температураны өлшеу жатады.
Мониторинг жүйелері дәрігерлер мен медбикелерге нәрестенің жағдайын нақты уақыт режимінде бақылап, кез келген өзгерістерге жылдам әрекет етуге мүмкіндік береді.
- Электролиттер мен қанның газ құрамын бақылау Нәрестелердің қанында оттегі, көмірқышқыл газы және электролиттердің деңгейін бақылау өмірлік маңызды. Бұл көрсеткіштерді бақылау арқылы дәрігерлер нәрестенің тыныс алу және қанайналым жүйесінің жұмысын бағалап, қажетті түзетулер енгізе алады.
Озық технологиялар
- Оксигенацияның заманауи технологиялары Жаңа туған нәрестелердің тыныс алу жолдарын қолдау үшін оттегі беру жүйелері жетілдіріліп, олар нәрестелердің оттегі деңгейін тұрақты сақтауға көмектеседі. Оксигенацияның басқарылатын жүйелері дәрігерлерге оттегі деңгейін дәл реттеуге мүмкіндік береді, бұл нәрестенің өкпесін артық жүктемеден сақтайды.
- Экстракорпоральды мембранды оксигенация (ECMO) ECMO технологиясы ауыр тыныс алу және жүрек жеткіліксіздігі бар жаңа туған нәрестелер үшін қолданылады. Бұл әдіс оттегі мен көмірқышқыл газын ағзадан тыс айналымда сүзгіден өткізу арқылы тыныс алу мен қанайналым жүйесін уақытша алмастырады. ECMO арқылы тыныс алу жүйесі қалпына келгенге дейін нәрестенің өмірін қолдап тұруға мүмкіндік береді.
- Лазерлік терапия және фототерапия Лазерлік және фототерапия әдістері нәрестелерде кездесетін тері проблемаларын, сондай-ақ сарғаюды (гипербилирубинемия) емдеуде қолданылады. Фототерапия нәрестенің терісіне арнайы жарық сәулелерін жіберу арқылы билирубин деңгейін төмендетіп, сарғаюды емдейді.
- Жасанды интеллект және деректерді талдау жүйелері Жаңа туған нәрестелердің жағдайын бақылау және деректерді талдау жүйелері жасанды интеллект көмегімен жетілдірілуде. Бұл жүйелер нәрестенің денсаулығы туралы деректерді жинақтап, аномалияларды анықтап, дәрігерлерге ескерту береді. Жасанды интеллект арқылы диагностика мен емдеудің тиімділігі арта түседі.
Ата-аналармен жұмыс және психологиялық қолдау
Реанимацияда жатқан нәрестелердің ата-аналарына психологиялық қолдау көрсету де олардың өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал етеді. Ата-аналардың нәрестенің емделу процесіне қатысуы және дәрігерлермен үнемі байланыста болуы маңызды. Заманауи реанимация бөлімшелерінде ата-аналарға нәрестенің жағдайы туралы ақпарат беру және оларды медициналық қызметкерлермен бірге бала күтіміне қатыстыру кеңінен қолданылады.
Медбикенің рөлі
Медбикенің жаңа туған нәрестелерге күтім жасаудағы рөлі маңызды. Медбикелер реанимациядағы жаңа технологияларды қолдана отырып, нәрестелердің жағдайын үнемі қадағалап, медициналық жабдықтардың дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, медбикелер ата-аналармен тығыз байланыс орнатып, оларды қолдау арқылы бала күтімін жақсартады.
Қорытынды
Реанимациядағы жаңа туған нәрестелердің өмір сүру сапасын жақсарту заманауи технологиялар мен озық әдістердің арқасында мүмкін болды. Дәрігерлер мен медбикелердің кәсіби тәжірибесі мен жаңа құралдарды дұрыс қолдануы нәрестелердің денсаулығын қалпына келтіріп, олардың болашақтағы дамуына жағымды әсер етеді. Қазіргі неонатологиядағы озық тәсілдер нәрестелердің өмірін сақтап қана қоймай, олардың денсаулығын ұзақ мерзімді перспективада жақсартуға мүмкіндік береді.
Автор: Несипбаева Айдана Максутовна, Жансақтау нәрестелер бөлімі медбикесі
Кесикбаева Гульмира Сарсенгалиевна, Жансақтау нәрестелер бөлімі медбикесі
Несіпқазинова Бақтыгүл Сатыбалдықызы , Нәрестелерді жетілдіру бөлімі медбикесі
МШЖҚ «Облыстық перинаталдық орталық» МҚК, Талдыкорған, Жетісу Облысы
