Авторлар:Казиева Раушан – ота жасау блогының мейірбикесі
Боранханова Гулстан – хирургия бөлімінің палаталық мейірбикесі
Аксамбаева Баян – тіркеу бөлімінің мейірбикесі,
ШЖҚ МКК «Ақсу аудандық орталық ауруханасы«
Кіріспе
Қол гигиенасы – жұқпалы аурулардың алдын алудың ең қарапайым және тиімді әдістерінің бірі. Қол дұрыс жуылмаса, вирустар мен бактериялар ағзаға еніп, әртүрлі инфекциялық ауруларды тудыруы мүмкін. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша, дұрыс қол жуу инфекциялардың 40 пайызға төмендеуіне ықпал етеді. Сонымен қатар, медициналық мекемелерде қол гигиенасын сақтау ауруханаішілік инфекциялардың 30 пайызға төмендеуіне көмектеседі.
Қол арқылы таралатын инфекциялардың алдын алу үшін халық арасында гигиена мәдениетін қалыптастыру өте маңызды. Бұл мақалада қол жуу маңыздылығы, оның дұрыс әдістері, жұқпалы аурулардың алдын алу шаралары және медициналық мекемелерде қолданылатын гигиеналық стандарттар қарастырылады.
Қол гигиенасының маңызы
Қол адам ағзасы мен сыртқы орта арасындағы негізгі байланыс көзі болып табылады. Тері бетінде көптеген микроорганизмдер болады, олардың кейбіреулері зиянсыз, бірақ кейбіреулері қауіпті инфекцияларды таратуы мүмкін. Қол арқылы көзге, мұрынға немесе ауызға тигенде бактериялар мен вирустар ағзаға еніп, ауру тудырады.
Қол гигиенасын сақтамау мынадай ауруларға алып келуі мүмкін:
ЖРВИ, тұмау және COVID-19 – ауа-тамшы және тұрмыстық байланыс жолдары арқылы таралатын аурулар.
Ішек инфекциялары (сальмонеллез, дизентерия, гепатит А, ротавирустық инфекция) – тағам және тұрмыстық заттар арқылы таралатын аурулар.
Бактериялық және паразитарлық инфекциялар (стафилококк, гельминтоздар) – лас қолдар арқылы жұғатын аурулар.
Ауруханаішілік инфекциялар (MRSA, Clostridium difficile және т.б.) – медициналық мекемелерде жиі кездесетін, антибиотикке төзімді қауіпті бактериялар.
ДДҰ деректеріне сәйкес, қолды жиі жуу диареямен ауыру қаупін 50 пайызға, ал тыныс алу инфекцияларын 25 пайызға төмендетеді.
Қолды қай кезде жуу керек
Қол гигиенасын сақтаудың ең маңызды кезеңдері мыналар:
Азық-түлік өнімдерін дайындау алдында және тамақтанар алдында
Дәретханадан кейін
Қоғамдық орындардан, көліктен, дүкеннен немесе ауруханадан кейін
Ауру адамдармен байланыстан кейін
Жөтелгенде, түшкіргенде, мұрын тазалағаннан кейін
Жануарларға немесе олардың қалдықтарына қол тигізгеннен кейін
Ақша ұстағаннан кейін
Қолды дұрыс жуу әдістері
Қолды жуу кезінде төмендегі қадамдарды сақтау қажет:
Қолды сулау
Қолды жылы немесе салқын ағын сумен сулау керек. Тым ыстық су қолдану ұсынылмайды, өйткені ол терінің қорғаныс қабатын бұзуы мүмкін.
Сабын қолдану
Қолға сабын жағып, оны толық көбіктендірген жөн. Сабын микробтарды жоюға көмектесетін негізгі құрал болып табылады.
Қолды кемінде 20 секунд бойы мұқият ысқылау
Алақандарды бір-біріне үйкеу
Саусақтардың арасын ысқылау
Саусақ ұштарын, тырнақ астын мұқият тазалау
Қолдың сыртын ысқылау
Білекті жуу
Суды қолдан жуып тастау
Қолдағы сабын қалдықтарын толықтай кетіру үшін ағын суды пайдалану қажет.
Қолды кептіру
Қолды таза қағаз майлықпен немесе жеке сүлгімен сүрту ұсынылады. Қоғамдық орындарда қол кептіргіш құрылғыларды қолдануға болады.
Қолды сабынмен жуу мүмкін болмаған жағдайда не істеу керек
Егер қолды жууға мүмкіндік болмаса, антисептиктерді қолдануға болады.
Антисептик құрамында кемінде 60 пайыз спирт болуы керек
Қолға 2-3 мл антисептикті жағып, толық кебуге дейін сүрту қажет
Антисептиктер жиі қолданылса, теріні құрғатып, тітіркендіруі мүмкін, сондықтан оларды сабынмен жууды алмастыру құралы ретінде ғана пайдалану керек
Медициналық мекемелерде қол гигиенасы
Медициналық мекемелерде қол гигиенасы инфекциялардың таралуын болдырмау үшін ерекше маңызға ие.
Мейірбикелер мен дәрігерлер әр пациентпен жұмыс алдында және кейін қолдарын мұқият жууы тиіс
Қолғап кию – инфекциялардың алдын алу шарасы, бірақ ол қол жуудың орнын баспайды
Медициналық мекемелерде антисептикалық ерітінділерді қолдану міндетті
Ота жасау алдында медициналық қызметкерлер арнайы хирургиялық антисептик қолданады
Балаларды қол жууға үйрету
Балаларға қол жуу мәдениетін ерте жастан үйрету керек.
Балаларға ойын арқылы қол жуу ережелерін үйрету
Арнайы балалар сабынын қолдану
Мектеп жасындағы балаларға антисептик қолдануды үйрету
Қорытынды
Қол гигиенасын сақтау – жұқпалы аурулардың алдын алудың ең қарапайым, бірақ ең тиімді әдістерінің бірі. Қолды дұрыс жуу вирустар мен бактериялардың таралуын болдырмауға көмектеседі, аурулардың таралу қаупін төмендетеді.
Аурудың алдын алу – оны емдеуден әлдеқайда жеңіл. Сондықтан жеке гигиенаны сақтау – әрбір адамның күнделікті өмірінде маңызды дағдыға айналуы тиіс.
