Авторлар: Кангабылова Бану Муратбековна – операциялық блок медбикесі, Ақсу аудандық ауруханасы
Егизбаева Жанар Мырзахметовна – балалар консультациясы, учаскелік медбике,Ақсу аудандық ауруханасы
Солтанбаева Айнур Илибековна – учаскелік медбике, Көкөзек ауылы,Ақсу аудандық ауруханасы
Кіріспе
Медицинадағы ең нәзік әрі адамгершілікке толы бағыттардың бірі – паллиативтік көмек көрсету. Бұл – жазылмайтын, терминалдық сатыдағы немесе ауыр сырқаты бар науқастардың өмір сапасын жақсартуға бағытталған кешенді қызмет. Паллиативтік көмектің басты мақсаты – өмірді ұзартып қана қоймай, ауырсынуды жеңілдетіп, физикалық, психологиялық және рухани жайлылықты қамтамасыз ету.
Осы саладағы мейірбикенің рөлі – баға жетпес. Ол тек күтім жасап қана қоймай, науқас пен оның отбасына моральдық, психоэмоционалдық қолдау көрсететін негізгі тұлға болып табылады.
Паллиативтік көмектің мазмұны мен міндеттері
Паллиативтік көмек – бұл медициналық, психологиялық, әлеуметтік және рухани қолдаудың бірлігі. Ол:
Ауырсыну синдромын бақылау
Симптомдарды жеңілдету (ентігу, жүрек айну, әлсіздік)
Науқасқа және оның отбасына қолдау көрсету
Қадір-қасиетін сақтай отырып өмір сапасын арттыру
Қайғы мен мұңды жеңілдетуге бағытталған психоәлеуметтік жұмыс
Паллиативтік көмек – өмірді ұзарту емес, сапалы өмір сүру мүмкіндігін беру.
Мейірбикенің паллиативтік көмектегі негізгі рөлі
- Кешенді күтім ұйымдастыру
Мейірбике – науқастың күнделікті күтімін қамтамасыз ететін маман. Оның ішінде:
Терінің, шырышты қабаттардың тазалығын сақтау
Қысым жарасының (пролежень) алдын алу
Тамақтану мен сұйықтықты реттеу
Гигиеналық шаралар (жуындыру, киіндіру, төсек ауыстыру)
Емдік шараларды уақытылы орындау
Науқастың физикалық жайлылығы – өмір сапасының негізгі көрсеткіші.
- Ауырсынуды бақылау және жеңілдету
Мейірбике дәрігер жазып берген ауырсынуды басатын препараттарды нақты кесте бойынша енгізіп, олардың әсерін бақылап отырады. Ауырсынуды тек дәрі-дәрмекпен емес, психологиялық әдістермен де жеңілдетуге атсалысады (мысалы, жылы сөйлеу, алаңдату, музыка тыңдату). - Психоэмоционалдық қолдау
Ауыр халдегі науқастарда:
Қорқыныш
Жалғыздық
Үмітсіздік
Өлім алдындағы мазасыздық
сияқты сезімдер жиі байқалады. Бұл жағдайда мейірбике:
Тыңдай білуге
Сабырмен сөйлесуге
Жақындарын шақыруға көмектесуге
Қиын сәтте қасында болуға міндетті
Эмпатия, сабыр және қолдау – мейірбикенің басты құралдары.
- Науқастың отбасымен жұмыс
Паллиативтік көмек тек науқаспен шектелмейді. Отбасы мүшелері де моральдық күйзеліске түседі. Мейірбике:
Отбасына күтім туралы кеңес береді
Психологиялық тұрақтылықты сақтауға көмектеседі
Қайғы процесін жеңіл қабылдауға бағыттайды
Отбасымен сенімді қарым-қатынас орнату – паллиативтік көмектің бір бөлігі.
- Рухани қолдау
Науқастың діни сенімдері мен ішкі дүниесі – оның соңғы күндеріндегі басты тірегі болуы мүмкін. Мейірбике:
Діни қызметкерлермен байланыс орната алады
Науқастың сеніміне сыйластықпен қарайды
Қоштасу рәсімдеріне қатысуға көмектеседі
Науқастың өмірінің соңғы кезеңін тыныштықпен өткеруі – мейірбикенің рухани қолдауының нәтижесі.
Этикалық және кәсіби қағидалар
Мейірбике паллиативтік көмек көрсеткенде келесі принциптерді басшылыққа алуы керек:
Құпиялылықты сақтау
Науқастың еркін таңдау құқығын сыйлау
Қарсы емге мәжбүрлемеу
Қадір-қасиетін қорғау
Медициналық этиканы сақтау
Мейірбике – адамгершіліктің айнасы, ал паллиативтік күтім – осы адамгершіліктің ең биік көрінісі.
Мейірбике – паллиативтік команданың негізгі мүшесі
Паллиативтік көмек мультидисциплинарлық тәсілмен жүргізіледі. Команда құрамында дәрігер, психолог, әлеуметтік қызметкер, рухани жетекші бар. Бірақ науқаспен тәулігіне 24 сағат байланыста болатын – мейірбике.
Ол:
Барлық ақпаратты жинайды
Командаға жағдайды жеткізеді
Науқастың қажеттіліктерін күнделікті бағалап отырады
Науқас пен отбасы арасындағы байланыс орнатады
Қорытынды
Паллиативтік көмек – бұл жүрекпен көрсетілетін қызмет. Мейірбике – осы көмектің тірегі, қайғы кешкен жандарға үміт пен тыныштық сыйлайтын адам. Оның кәсіби шеберлігі мен адами жылулығы науқасқа өмірінің соңғы сәттерін қадірмен, сабырмен және жан тыныштығымен өткізуге мүмкіндік береді.
Мейірбикелердің еңбегі – көзге көрінбейтін, бірақ адам өміріндегі ең маңызды сәттерде жарық шашатын қызмет. Паллиативтік күтім арқылы олар медицинадағы ең терең, ең шынайы миссияны атқарады.
