Авторы: Батырбекова Анар Нурлановна – процедуралық медбике
Исмаилова Айнур Маратовна – процедуралық медбике
Мухаметқалиева Жансая Бақытқызы – учаскелік медбике
МКҚК ШЖҚ «Ақсу аудандық орталық ауруханасы» Емханасы
Уақыт өте келе омыртқада әртүрлі мәселелер туындауы мүмкін. Бұл мәселелер омыртқаның қай бөлігінде немесе оның айналасындағы құрылымдарда орналасуына байланысты жіктеледі.
Ең көп таралған омыртқа аурулары:
- Омыртқааралық диск жарығы (грыжа): Омыртқалар арасындағы дискінің орталық бөлігі сыртқа шығып, жүйке талшықтарын қысады.
- Ишиас (құйымшақ нервінің қабынуы), мойын және бел спондилозы: Бұл жағдайлар көбінесе жас ұлғайған сайын жиірек кездеседі.
- Омыртқаның қисаюы (мысалы, сколиоз): Омыртқаның бүйірге қарай қалыптан тыс қисаюы оның денсаулығына кері әсер етеді.
- Омыртқа каналының тарылуы (стеноз): Кейде омыртқа өзегі тарылып, жұлын мен жүйке тамырларына қысым түсіреді.
- Остеоартрит және остеопороз: Сүйектердің жалпы дегенеративті аурулары омыртқаға да әсер етуі мүмкін.
- Омыртқа жарақаттары: Тікелей соққыдан, құлаудан немесе басқа жарақаттардан туындаған зақымданулар.
Омыртқа проблемаларының белгілері:
Омыртқадағы мәселелердің бар екенін көрсететін ең жиі кездесетін белгі – ауырсыну. Ол мойын ауруы немесе омыртқаның зақымданған бөлігіне байланысты арқа ауруы болуы мүмкін. Бұдан басқа келесі белгілер байқалуы мүмкін:
- Арқаның, қолдың немесе аяқтың ұюы.
- Қолдар мен аяқтардағы әлсіздік.
- Кейбір жағдайларда арқадағы ауырсыну аяққа, тіпті өкшеге дейін таралуы мүмкін (ишиас).
- Қол және аяқ бұлшықеттерінің тартылуы (спазм).
- Заттарды ұстауда қиындықтар туындауы.
Омыртқа проблемаларының ықтимал асқынулары қандай?
Омыртқа сүйек жүйесіне тірек болатын маңызды құрылым және жүйке жүйесінің бөлігі болғандықтан, оның мәселелері бүкіл денеге әсер етуі мүмкін. Егер уақтылы емделмесе немесе дұрыс басқарылмаса, омыртқа проблемалары ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін, соның ішінде:
- Омыртқаның тұрақты деформациясы: Бұл жүруге, дұрыс отыруға және тұруға кедергі келтіруі мүмкін.
- Сал болу және сезімталдықтың жоғалуы: Омыртқаға қатты әсер ететін ауыр жарақаттардан кейін дамуы мүмкін.
- Арқа, қол және аяқ қозғалысының шектелуі.
- Зәр мен нәжісті ұстай алмау немесе шығарудың қиындауы.
- Тұрақты төсек тарту.
- Қайтымсыз мүгедектік.
Омыртқа аурулары қалай емделеді?
Заманауи клиникаларда омыртқа ауруларын емдеуге кешенді тәсіл қолданылады. Алдымен дәрігерлер науқастың отыру, тұру, жүру және зат көтеру қабілетін тексереді. Осы әрекеттердің кез келгеніндегі қиындық мәселенің бар екенін көрсетеді.
Сонымен қатар, егжей-тегжейлі медициналық анамнез жинау және заманауи диагностикалық әдістерді (МРТ, КТ, рентген) қолдану аурудың нақты себебін анықтауға көмектеседі. Емдеуді білікті ортопедтер мен омыртқа хирургтары жүргізеді.
Бастапқы емдеу әдісі – ауырсыну, ұю (онемение) және әлсіздік сияқты белгілерді жоюға бағытталады. Ауырсынуды басатын дәрілер емдеудің негізгі бөлігі болып табылады. Көптеген науқастарға физиотерапия және оңалту қажет.
Хирургиялық араласу тек дәрі-дәрмекпен және физиотерапиямен жақсару байқалмаған немесе шұғыл жағдайларда ғана қарастырылады.
Омыртқа ауруларының алдын алу шаралары
Жарақаттан басқа жағдайларда, омыртқа аурулары кенеттен дамымайды. Сүйек құрылымдарындағы өзгерістер біртіндеп жүреді. Сондықтан, егер сізде кез келген күдікті белгілер пайда болса, оларға мән бермеңіз. Аурудың бастапқы кезеңінде медициналық көмекке жүгіну омыртқа ауруларын тиімді емдеуге көмектеседі.
Омыртқа мәселелері бойынша жиі қойылатын сұрақтар:
- Омыртқа проблемаларына не себеп болуы мүмкін?
Отырықшы өмір салты, жаттығудың жеткіліксіздігі, аз қозғалу және артық салмақ омыртқа ауруларының дамуына ықпал етеді. Кейбір жағдайларда ауру бір емес, бірнеше себеп пен қауіп факторларының жиынтығынан дамиды. - Омыртқа ауруларына кімдер бейім?
40 жастан асқан адамдар тәуекел тобына жатады. Сондай-ақ, дұрыс тамақтанбайтын, аз қозғалатын, отырғанда және тұрғанда дұрыс дене қалпын сақтамайтын адамдар омыртқа ауруларына бейім келеді. - Омыртқа аурулары ешқашан толық емделмейді деген рас па?
Бұл дұрыс емес. Омыртқа ауруларын ауырсынуды басатын дәрілер, бұлшықет босаңсытқыштары, физиотерапия, массаж және басқа да әдістер арқылы сәтті емдеуге болады. Ең бастысы – уақтылы дәрігерге қаралып, емдеуді бастау. - Омыртқа проблемаларын қалай болдырмауға болады?
Оңтайлы дене салмағын сақтау және үнемі жаттығу жасау маңызды. Отырған кезде арқаны тік ұстап, дене қалпын мезгіл-мезгіл өзгертіп отырыңыз. Дәрігердің кеңесінсіз ауыр зат көтеруден аулақ болыңыз және арқа бұлшықеттерін күшейтетін жаттығулармен айналысыңыз.
