Нашақорлыққа жол жоқ: жастарды қорғау және алдын алу шаралары

Мақала

Авторлар: Айнабекова Зауре Айтмухаметовнамедбике, ФАП Ақтекше,

Амангожина Лазат Мураткалиевнамедбике, Ж.Егімбаев атындағы орта мектеп,

Айнабекова Ляззат Сейдигалиевнанаркологиялық кабинет мейірбикесі, ШЖҚ «Ескелді орталық аудандық ауруханасы» МКК

Кіріспе
Нашақорлық – ХХІ ғасырдың ең өзекті әлеуметтік және медициналық мәселелерінің бірі. Есірткі заттарына тәуелділік тек адамның денсаулығына ғана емес, оның отбасы мен қоғамдағы орнына да үлкен зиян тигізеді.

ДДҰ мәліметтері бойынша, әлемде 275 миллионнан астам адам есірткі қолданады, ал оның 30 миллионы тәуелділікке ұшыраған. Қазақстанда да жастар арасында есірткіге әуестену жағдайлары тіркелуде.

Нашақорлықтың алдын алу – әрбір отбасының, мектептің, қоғамның міндеті. Бұл мақалада есірткіге тәуелділіктің қауіптілігі, оның салдары және жастарды қорғаудың тиімді әдістері қарастырылады.

  1. Нашақорлықтың негізгі себептері
    Адамдар есірткіге әртүрлі себептермен әуестенеді.

1.1. Нашақорлыққа әкелетін негізгі факторлар:
Қызығушылық пен еліктеу – жасөспірімдер құрдастарының әсерімен немесе «жаңа сезім» алу үшін есірткі қолданып көреді.
Отбасындағы қиындықтар – ата-ананың немқұрайлылығы, жанұядағы жанжалдар балаларды зиянды ортаға итермелейді.
Психологиялық мәселелер – депрессия, уайым, жалғыздық сезімі есірткіні «шығу жолы» ретінде көруге мәжбүр етеді.
Қоршаған ортаның ықпалы – есірткі қолданатын ортада жүрген жастар өздерін «қалыпты» сезіну үшін сол әрекеттерді қайталайды.
Жеңіл қолжетімділік – есірткінің заңсыз таралуы жастар үшін үлкен қауіп төндіреді.

  1. Нашақорлықтың ағзаға әсері
    Есірткінің адам ағзасына тигізетін әсері өте қауіпті және қайтымсыз болуы мүмкін.

2.1. Физикалық әсерлері:
Мидың зақымдануы – ойлау қабілетінің төмендеуі, есте сақтау қабілетінің бұзылуы.
Жүйке жүйесінің әлсіреуі – агрессия, депрессия, галлюцинациялар.
Жүрек пен қан тамырларына зиян – қан қысымының тұрақсыздығы, жүрек талмасының қаупі.
Иммунитеттің әлсіреуі – инфекциялық ауруларға бейімділіктің артуы.
Бауыр мен бүйректің зақымдануы – улы заттардың ағзадан шығарылуы қиындайды.
2.2. Психологиялық әсерлері:
Тәуелділік пен бақылауды жоғалту – адам есірткіге психологиялық тұрғыдан байланып қалады.
Мотивацияның жоғалуы – оқу, жұмыс, отбасы сияқты маңызды нәрселерге қызығушылық төмендейді.
Қорқыныш пен паранойя – шындықтан алшақтап, ойлау қабілеті бұзылады.
2.3. Әлеуметтік салдары:
Отбасы мен достардан алыстау.
Қылмыстық әрекеттерге бару.
Қоғамдағы мәртебенің төмендеуі.

  1. Нашақорлықтың алдын алу әдістері
    Есірткіге тәуелділіктің алдын алу – әрбір ата-ана, мұғалім және қоғам мүшесінің міндеті.

3.1. Жастарды ақпараттандыру және білім беру
Мектептерде есірткі туралы дәрістер ұйымдастыру.
Жастарға есірткінің зияны туралы нақты ғылыми ақпарат беру.
Ата-аналар мен мұғалімдер арасында есірткіге қарсы тренингтер өткізу.
3.2. Отбасындағы тәрбиенің рөлі
Баламен ашық қарым-қатынас орнату – оған сенім артып, мәселелерді бірге талқылау.
Отбасылық құндылықтарды қалыптастыру – спортқа, өнерге, ғылымға қызығушылығын арттыру.
Ата-аналардың бақылауы – баланың қандай ортада жүргенін, кіммен қарым-қатынаста екенін білу.
3.3. Спорт және мәдени іс-шаралар
Жасөспірімдерді спорт секцияларына тарту – футбол, күрес, жүзу сияқты дене шынықтыру түрлері.
Өнер және шығармашылыққа баулу – музыка, би, театр студияларына қатысу.
Еріктілер қозғалысына қатыстыру – жастарды әлеуметтік жобаларға тарту.
3.4. Психологиялық қолдау
Психолог мамандардың көмегі – қиын жағдайларда жастарға қолдау көрсету.
Достық қарым-қатынастарды нығайту – жасөспірімдер өздерін жалғыз сезінбеуі керек.
Өмірлік мақсаттар қою – жеке тұлғалық дамуды ынталандыру.

  1. Нашақорлықтың заңды жауапкершілігі
    Қазақстанда есірткі қолдану, сақтау және тарату заң бойынша қатаң жазаланады.

📌 ҚР Қылмыстық кодексіне сәйкес:

Есірткі тарату – 5 жылдан 15 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
Заңсыз сақтау және тасымалдау – 3 жылдан 7 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
Қоғамдық орындарда есірткі пайдалану – әкімшілік жаза мен айыппұл салынады.
Заңды қатаң сақтау – жастарды қорғаудың бір жолы. Сондықтан әрбір адам есірткіге қарсы заңдарды біліп, олардан аулақ болуы керек.

Қорытынды
Нашақорлық – жеке адамға ғана емес, бүкіл қоғамға қауіп төндіретін құбылыс. Жастарды бұл дерттен қорғау – ата-аналар, мұғалімдер, медицина мамандары және бүкіл қоғамның жауапкершілігі.

Есірткінің алдын алу үшін:
✔ Балаларды дұрыс тәрбиелеу және оларға көңіл бөлу.
✔ Ақпараттандыру және білім беру жұмыстарын жүргізу.
✔ Спорт пен мәдени іс-шараларға тарту.
✔ Қиын жағдайларда психолог пен әлеуметтік қызметкерлердің көмегіне жүгіну.

Біздің болашағымыз – салауатты, білімді және есірткіден азат ұрпақ!

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *