Авторлар: Кангабылова Бану Муратбековна – операциялық блок медбикесі, Ақсу аудандық ауруханасы
Егизбаева Жанар Мырзахметовна – балалар консультациясы, учаскелік медбике,Ақсу аудандық ауруханасы
Солтанбаева Айнур Илибековна – учаскелік медбике, Көкөзек ауылы,Ақсу аудандық ауруханасы
Кіріспе
Қазіргі медициналық көмекті ұйымдастыруда мультидисциплинарлық тәсіл – пациентке бағытталған сапалы және кешенді қызмет көрсетудің негізі болып отыр. Бұл тәсіл науқасқа күтім жасауда түрлі саланың мамандарының – дәрігер, мейірбике, психолог, әлеуметтік қызметкер, логопед, диетолог, реабилитолог және басқалардың тығыз ынтымақтастығын талап етеді.
Осы топ ішінде мейірбике – байланыстырғыш буын ғана емес, науқастың қажеттіліктерін үздіксіз қадағалап, тәулік бойы күтім көрсететін, нақты шешім қабылдай алатын кәсіби тұлға. Мейірбикенің рөлі ынтымақтастықтан басталып, біртіндеп кәсіби көшбасшылыққа дейін дамиды.
Мультидисциплинарлық топ дегеніміз не?
Мультидисциплинарлық топ – бұл науқасқа бағытталған медициналық көмек көрсету үшін бірлесіп жұмыс жасайтын әртүрлі мамандардың командасы. Мұндай топтың негізгі міндеттері:
Диагностика мен емдеудің тиімділігін арттыру
Пациенттің жағдайын кешенді бағалау
Ем-шараларды келісіп жүргізу
Асқынулардың алдын алу
Пациенттің өмір сапасын жақсарту
Бұл жерде әр маман өз құзыретінде қызмет атқара отырып, ортақ мақсатқа жұмыс істейді – науқастың сауығуына барынша тиімді жағдай жасау.
Мейірбикенің топтағы негізгі функциялары
- Коммуникатор рөлі
Мейірбике – науқас пен дәрігер, науқас пен отбасы, дәрігер мен басқа қызметкерлер арасындағы байланыстырушы тұлға. Ол күн сайын пациентпен тікелей қарым-қатынаста болып, оның физикалық және психоэмоционалдық жағдайын бақылайды. Алынған ақпаратты командаға уақтылы жеткізу – диагностика мен емдеудің дәлдігін арттырады. - Клиникалық орындаушы және бақылаушы
Мейірбике дәрігердің нұсқауларын орындай отырып, инъекция, таңу, манипуляциялар сияқты процедураларды орындайды және олардың нәтижелерін бақылайды. Егер пациенттің жағдайы нашарласа немесе күтпеген реакциялар болса, алғашқы болып байқайтын – мейірбике. - Жоспарлаушы және күтімді үйлестіруші
Мейірбике науқасқа күнделікті күтімді жоспарлап, жеке қажеттіліктеріне қарай түзетулер енгізіп отырады. Жуындыру, тамақтандыру, жаттығу, гигиеналық шаралар – барлығы нақты кесте бойынша, сапалы орындалуы тиіс. Бұл ретте мейірбике күтімді үйлестіріп, қажет мамандарды дер кезінде жұмылдырады.
Ынтымақтастықтан көшбасшылыққа дейін: мейірбикенің дамушы рөлі
- Кәсіби дербестік пен шешім қабылдау
Қазіргі таңда мейірбикенің рөлі тек орындаушы емес, шешім қабылдаушы тұлға ретінде қарастырылуда. Мысалы, ауырсынуды бағалау, жараны күту әдісін таңдау, қауіптің алдын алу шараларын іске асыру – мейірбикенің кәсіби құзыретіне жатады. - Лидерлік дағдылар
Тәжірибелі мейірбикелер кіші әріптестеріне үлгі болып, практикалық кеңес беріп, оқыту жүргізіп, жұмыс барысындағы процестерді үйлестіреді. Бұл – көшбасшылықтың алғашқы деңгейі.
Мейірбикенің көшбасшылық рөлі келесі бағыттарда көрінеді:
Клиникалық лидерлік: науқастың жағдайына байланысты шешімдер қабылдау
Командалық лидерлік: жұмысты ұйымдастыру, жаңа қызметкерлерді үйрету
Инновациялық бастама: күтім әдістерін жаңарту, сапаны жақсартуға үлес қосу
Қызмет сапасын бағалау: жұмыс процесін талдау, қателіктердің алдын алу
Топтағы өзара сенім және кәсіби этика
Көпсалалы топта жұмыстың тиімділігі – сенім мен құрметке негізделеді. Мейірбике келесі этикалық қағидаттарды ұстануы қажет:
Науқас мүддесін бірінші орынға қою
Әріптестерімен сыпайы әрі әділ қарым-қатынас жасау
Құпиялылықты сақтау
Қақтығыстарды кәсіби шеңберде шешу
Өз құзыретін дұрыс пайдалану және шектен шықпау
Мейірбике – емдеу процесінің тең құқылы мүшесі
Дамыған елдерде мейірбике:
Клиникалық хаттамаларды жетілдіруге қатысады
Ғылыми-зерттеу жүргізеді
Пациенттерге арналған оқыту бағдарламаларын ұйымдастырады
Пациент құқығын қорғаушы рөлін атқарады
Қазақстанда да мейірбикелердің рөлі біртіндеп күшейіп келеді. Білікті мейірбикелер денсаулық сақтау жүйесінің ажырамас бөлігіне айналуда.
Қорытынды
Мейірбикенің мультидисциплинарлық топтағы рөлі күннен күнге артып келеді. Ол – науқасқа ең жақын адам, науқастың жағдайын үздіксіз қадағалайтын маман, команда мүшелерін үйлестіретін буын және болашақта көшбасшы болуға толық құқығы бар тұлға.
Қазіргі медицинаның табысты дамуы үшін әр маман өз орнында кәсіби шеберлік пен адамгершілік қасиеттерді қатар алып жүруі қажет. Бұл жолда мейірбике – сенімді серік, кәсіби тірек, медицинаның жүрегі.
