Авторлар:Кангабылова Бану Муратбековна – операциялық блок медбикесі, Ақсу аудандық ауруханасы
Егизбаева Жанар Мырзахметовна – балалар консультациясы, учаскелік медбике, Ақсу аудандық ауруханасы
Солтанбаева Айнур Илибековна – учаскелік медбике, Көкөзек ауылы, Ақсу аудандық ауруханасы
Кіріспе
Қазіргі заманғы медицинаның басты мақсаты – қауіпсіз, сапалы және тиімді медициналық көмекті қамтамасыз ету. Осы тұрғыда ауруханаішілік инфекциялардың (АІИ) алдын алу – денсаулық сақтау саласындағы басым бағыттардың бірі. АІИ – бұл пациенттің ауруханаға түскеннен кейін 48 сағат ішінде немесе шыққаннан кейін белгілі бір уақыт ішінде пайда болатын жұқпалы аурулар. Олар пациенттің өміріне айтарлықтай қауіп төндіріп қана қоймай, емдеу ұзақтығы мен шығындарын арттырып, медициналық мекеменің беделіне әсер етеді. АІИ-мен күресте мейірбике қызметі ерекше маңызға ие, себебі ол науқаспен тікелей жұмыс істейтін, күтім процесінің барлық сатыларында қатысатын басты маман.
Ауруханаішілік инфекциялар және олардың салдары
АІИ-нің кең таралған түрлеріне төмендегілер жатады:
Жарақаттық инфекциялар (операциядан кейінгі инфекциялар)
Несеп шығару жолдарының инфекциялары (катетермен байланысты)
Тыныс алу жолдарының инфекциялары (әсіресе жасанды тыныс алдыруда)
Бактериемия (тамырішілік катетерлерге байланысты)
Іріңді-септикалық асқынулар
Бұл инфекциялар көбінесе стафилококк, стрептококк, клебсиелла, синегной таяқшасы сияқты антибиотикке төзімді микроорганизмдерден туындайды. Мұндай жағдайда инфекцияның алдын алу, яғни профилактика – емдеуден гөрі әлдеқайда тиімді әрі маңызды шара.
Мейірбикенің АІИ-ның алдын алудағы кәсіби рөлі
Мейірбике – тек техникалық көмек көрсетуші маман ғана емес, сонымен қатар инфекциялық қауіптің алдын алуға бағытталған кешенді шараларды іске асырушы, орындаушы және бақылаушы тұлға. Мейірбике рөлін бірнеше бағытта сипаттауға болады:
- Қол гигиенасын сақтау – алтын стандарт
Қол гигиенасы – инфекцияның алдын алудағы ең қарапайым, бірақ ең тиімді әдіс. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) ұсынысы бойынша мейірбике:
Әр науқаспен байланысқа дейін
Инвазиялық процедура алдында
Биологиялық сұйықтықпен (қан, зәр т.б.) жанасқаннан кейін
Науқаспен байланыстан кейін
Қоршаған ортаны ұстағаннан кейін
антисептик немесе сабынмен қол жууы тиіс. Бұл ереже бұзылса, инфекцияның таралу қаупі бірнеше есеге артады.
- Медициналық құралдардың дезинфекциясы мен зарарсыздануы
Хирургиялық аспаптар мен инъекциялық құралдар стерилді болуы тиіс. Мейірбике қолданар алдында:
Құрал-сайманның жарамдылық мерзімін
Қаптамасының бүтіндігін
Зарарсыздандыру тәсілінің сәйкестігін мұқият тексеруі қажет.
Бұл талаптардың сақталмауы асқынуларға және науқастың қайталама инфекция жұқтыруына алып келеді.
- Қорғаныш құралдарын пайдалану
Маска, қолғап, халат сияқты жеке қорғаныс құралдарын пайдалану – тек мейірбикенің өз денсаулығын ғана емес, пациент қауіпсіздігін қамтамасыз ету тәсілі. Әр процедура үшін бір реттік құралдарды қолдану және оларды дұрыс жою ережелерін сақтау маңызды. - Палата мен құрал-жабдықтардың санитарлық жағдайын бақылау
Мейірбике күнделікті тазалық жұмыстарының сапасын, беттер мен құралдардың дезинфекциясын бақылап, тазалық журналына белгі қоюы керек. Сонымен қатар, науқастарды палаталық режимге бейімдеу – инфекцияның алдын алудың тиімді жолы. - Пациентті ақпараттандыру және оқыту
Науқастың өзін-өзі күту дағдыларын қалыптастыру – мейірбикенің тәрбиелік және психологиялық қызметі. Мейірбике пациентке:
Жеке гигиенаны сақтау ережелерін
Жараны дұрыс күту жолдарын
Инфекция белгілерін байқау әдістерін түсіндіру арқылы оның емге белсенді қатысуын қамтамасыз етеді.
Операциялық бөлім медбикесінің ерекше жауапкершілігі
Операциялық блок – инфекцияның таралу қаупі ең жоғары аймақтардың бірі. Бұл жерде әрбір стерилді әрекет – пациент өміріне тікелей әсер етеді. Операциялық медбике:
Барлық стерилді материалдардың дұрыстығын тексереді
Құрал-сайман мен беттердің зарарсыздануын қамтамасыз етеді
Операция кезінде барлық санитарлық алгоритмдерді қатаң сақтайды
Антисептикалық өңдеудің барлық сатыларын дұрыс орындайды
Учаскелік медбикелердің рөлі мен қоғаммен байланысы
Учаскелік мейірбикелер – аурудың алдын алу мен ерте анықтауда маңызды буын. Олар:
Пациентті үй жағдайында бақылап
Түсіндіру жұмыстарын жүргізіп
Екпелердің уақытылы орындалуын қамтамасыз етеді
Сондай-ақ, учаскелік мейірбике – отбасымен, балалармен, егде жастағы адамдармен тікелей байланыс орната отырып, қоғамда салауатты өмір салтын қалыптастырушы маман.
Қорытынды
Ауруханаішілік инфекциялардың алдын алу – бұл тек медициналық процедуралардың жиынтығы ғана емес, бұл – кәсіби жауапкершілік, тәртіп, өз ісіне деген адалдық. Бұл ретте мейірбике – медицина жүйесінің ажырамас тірегі. Оның әрбір қадамы, әрекеті пациент өмірінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады.
Сондықтан да әр мейірбике инфекцияның алдын алу шараларына терең мән беріп, күнделікті тәжірибесінде оларды мұқият орындауы тиіс. Осылайша ғана біз емделушілеріміздің денсаулығын сақтап, медициналық көмектің сапасын арттыра аламыз.
