Авторлар:Гульмира Бижигитовна Есиркенова – фельдшер, Жаңалық дәрігерлік амбулаториясы, ШЖҚ «Ақсудың орталық аудандық ауруханасы» МКК
Гульфия Нурхановна Нургожина – жалпы практика мейіргері, Жаңалық дәрігерлік амбулаториясы, ШЖҚ «Ақсудың орталық аудандық ауруханасы» МКК
Альмира Мырзагалиевна Кыдырманова – жалпы практика мейіргері, Жаңалық дәрігерлік амбулаториясы, ШЖҚ «Ақсудың орталық аудандық ауруханасы» МКК
Кіріспе
Құлақ инфекциясы (отит) – ортаңғы құлақта, яғни құлақ қалқанының артындағы қуыс аймақта дамитын қабыну процесі. Бұл жағдай, әсіресе, ересектер мен балаларда тыныс алу жолдарының инфекцияларынан кейін жиі кездеседі. Инфекцияның дамуына бактериялар мен вирустар себеп болады. Ең жиі анықталатын қоздырғыштар — Streptococcus pneumoniae және Haemophilus influenzae.
Ортаңғы құлақта сұйықтықтың жиналуына евстахи түтіктерінің бітелуі себеп болады. Бұл түтіктер ортаңғы құлақты мұрын-жұтқыншақпен байланыстырып, қысым мен сұйықтықты реттеуге жауапты. Олардың ісінуі немесе дисфункциясы құлақ инфекциясының даму қаупін арттырады.
Құлақ инфекциясының түрлері
1. Жедел отит медиасы (ортаңғы құлақтың жедел қабынуы)
Бұл — суық тию немесе жоғарғы тыныс жолдарының вирустық инфекциясынан кейін пайда болатын жедел басталатын инфекция. Ортаңғы құлақ қуысына жиналған сұйықтық жұқпалы процесс туындатып, ауырсыну мен құлақ жарғағының керілуін тудырады. Бұл түрі бірнеше күн ішінде өздігінен жазылуы мүмкін, бірақ кейде қайталанбалы немесе созылмалы түрге ауысуы ықтимал.
2. Экссудативті отит медиасы
Бұл түрі жедел отит медиасынан кейін қалдық сұйықтық сақталғанда дамиды. Белсенді қабыну болмаса да, сұйықтық құлақ ішінде жиналып, уақытша есту қабілетінің төмендеуіне себеп болуы мүмкін.
3. Созылмалы іріңді отит
Қайталамалы немесе емге көнбейтін инфекциялар салдарынан дамиды. Уақыт өте келе құлақ жарғағының перфорациясына (тесілуіне) алып келуі мүмкін.
Құлақ инфекциясының белгілері
Ересектерде байқалатын негізгі белгілер:
- Құлақтағы қатты, кенеттен басталған ауырсыну
- Құлақ арнасынан ірің немесе қан аралас бөлінді
- Есту қабілетінің төмендеуі
- Құлақтың бітелуі, шуыл
- Айнау немесе бас айналу
- Дене қызуының көтерілуі
- Құлақтың артында ісіну мен ауырсыну
Себептері
Құлақ инфекциясы келесі факторлардың салдарынан дамиды:
- Жоғарғы тыныс жолдары инфекциясы (суық тию, тұмау)
- Аллергиялық ринит
- Евстахи түтігінің бітелуі немесе ісінуі
- Аденоид бездерінің ұлғаюы
- Мұрын, жұтқыншақ инфекциялары
- Иммунитеттің төмендеуі
- Темекі шегу немесе шылым шегілетін ортада болу
Үй жағдайындағы жеңілдету әдістері
Құлақ инфекциясы кезінде медициналық көмек бірінші кезекте қажет. Алайда кейбір жеңіл жағдайларда келесі үй әдістерін қолдануға болады:
- Жылы немесе салқын компресс (құлаққа қойылатын)
- Ауырсынуды басатын дәрілер (дәрігер кеңесімен)
- Сағыз шайнау — евстахи түтігінің ашылуына көмектеседі
- Бас пен мойынның биіктігін көтеріп ұйықтау
- Жылы тұзды сумен ауыз шайқау
Дәрігерге жүгінуді қажет ететін жағдайлар
Келесі белгілер байқалса, шұғыл түрде дәрігерге қаралу керек:
- Құлақтан ірің немесе қан ағып жатса
- Жоғары температура мен жалпы әлсіздік
- Бас айналу, бас ауруы
- Құлаққа бөгде зат кіріп кетсе
- Құлақ артындағы ісіну
- Ауырсыну 24–48 сағат ішінде басылмаса
Құлақ инфекциясын емдеу
Емдеу тактикасы науқастың жасына, клиникалық көрінісіне және инфекцияның түріне байланысты анықталады:
- Антибиотиктер (бактериялық инфекция кезінде)
- Қабынуға қарсы және ауырсынуды басатын препараттар
- Қажет болған жағдайда құлақты дренаждау
- Созылмалы жағдайларда – отоларингологтың тұрақты бақылауы
Алдын алу шаралары
- Суық тию мен тұмаудың алдын алу
- Қолды жиі жуу, гигиенаны сақтау
- Шылым шегуден бас тарту және пассивті темекі түтінінен аулақ болу
- Ауызбен тыныс алудың алдын алу (мысалы, аденоидты емдеу)
- Иммунитетті нығайту
Қорытынды
Құлақ инфекциясы — жиі кездесетін және дұрыс емделмесе, ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін ауру. Ерте диагноз қою, емдеу және алдын алу шараларын сақтау науқастың тез сауығып кетуіне көмектеседі. Құлақтағы жайсыздықты сезінген жағдайда өз бетіңізше емделмей, міндетті түрде маман кеңесіне жүгіну қажет.
