Авторлар:
Копжанова Гульмира Жалгасбаевна – аймақтық мейіргер
Матниязова Алия Камановна – емшара мейіргері
Ерсейтова Женискуль Жанабергеновна – аймақтық мейіргер
«Арал аудандық көпбейінді орталық ауруханасы» ШЖҚКМК-на қарасты «Абай» ауылдық емханасы
Кіріспе
Инфекциялық аурулар – адамзат үшін ежелден келе жатқан күрделі медициналық мәселелердің бірі. Әсіресе, ХХІ ғасырда инфекциялық қауіптер қайтадан өзекті бола түсті. Соңғы жылдары бүкіл әлем COVID-19 пандемиясымен күресті, ал туберкулез, тұмау, В және С гепатиттері сияқты аурулар әлі де үлкен қауіп төндіріп отыр.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) деректеріне сәйкес, жыл сайын 10 миллионнан астам адам туберкулезбен ауырады, ал 1,5 миллионға жуық адам осы аурудан қайтыс болады. Сонымен қатар, В және С гепатиттерімен 350 миллионнан астам адам өмір сүреді, бұл бауыр циррозы мен қатерлі ісік қаупін айтарлықтай арттырады.
Инфекциялық аурулардың алдын алу мен бақылау – денсаулық сақтау жүйесінің басты міндеттерінің бірі. Бұл мақалада туберкулез, COVID-19, тұмау, В және С гепатиттерінің алдын алу шараларына және медициналық персонал мен тұрғындардың жеке қорғаныс құралдарын пайдалануына ерекше назар аударылады.
- Туберкулез: үнсіз эпидемия
1.1. Туберкулездің таралуы және қауіптері
ДДҰ деректері бойынша:
Жыл сайын 1,5 миллион адам туберкулезден көз жұмады.
Әлем халқының 25%-ы латентті туберкулез инфекциясын тасымалдаушы болып табылады.
Аурудың 90%-дан астамы дамушы елдерде тіркеледі.
Туберкулез – Mycobacterium tuberculosis бактериясы арқылы таралатын ауа-тамшылы инфекция. Бұл ауру көбінесе өкпені зақымдайды, бірақ сүйек, бүйрек, ми қабықтары сияқты басқа ағзаларға да әсер етуі мүмкін.
Белгілері:
Ұзақ уақытқа созылатын жөтел (2 аптадан астам)
Кеуде қуысының ауыруы
Әлсіздік, түнде тершеңдік
Салмақтың түсініксіз төмендеуі
1.2. Алдын алу шаралары
Туберкулездің алдын алу әдістері:
Вакцинация (БЦЖ екпесі)
Жыл сайынғы флюорографиялық тексеру
Салауатты өмір салтын сақтау
Медициналық мекемелерде жеке қорғаныс құралдарын қолдану (респираторлар, желдету жүйелері)
- COVID-19: пандемиядан кейінгі кезеңдегі сақтық шаралары
2.1. Вирустың ерекшеліктері
COVID-19 – SARS-CoV-2 коронавирусының жаңа түрінен туындаған инфекция. Аурудың ауырлығы жеңіл респираторлық белгілерден бастап, ауыр пневмония мен полиоргандық жеткіліксіздікке дейін өзгеруі мүмкін.
Клиникалық белгілері:
Құрғақ жөтел
Дене қызуының көтерілуі
Иіс және дәм сезудің жоғалуы
Демікпе, тыныс алудың қиындауы
2.2. Алдын алу шаралары
Вакцинация (Pfizer, Sinopharm, AstraZeneca және т.б.)
Қоғамдық орындарда бетперде тағу
Антисептик қолдану, қолды жиі жуу
Әлеуметтік қашықтықты сақтау
- Тұмау: маусымдық қауіп
Тұмау – жыл сайын 650 000 адамның өліміне себеп болатын жедел вирустық инфекция. Инфекция көбінесе күз-қыс айларында белсенді таралады.
Тұмаудың негізгі белгілері:
Дене қызуының 39-40°C-қа дейін көтерілуі
Бас және бұлшықет ауыруы
Әлсіздік, ұйқышылдық
Мұрыннан су ағу, жөтел
Алдын алу шаралары
Жыл сайынғы вакцинация
Қол гигиенасын сақтау
Жабық бөлмелерді жиі желдету
Иммунитетті нығайту
- В және С гепатиттері: бауырды қорғау
Деректер:
В гепатитімен 296 миллион адам өмір сүреді.
С гепатиті әлем бойынша 58 миллионнан астам адамға диагноз қойылған.
Гепатиттің негізгі белгілері:
Тәбеттің төмендеуі
Іштің ауыруы
Құсу, жүрек айну
Сарғаю
Алдын алу шаралары
В гепатитіне қарсы вакцинация
Қан және қан өнімдерін тексеру
Бір реттік медициналық құралдарды пайдалану
Гигиеналық ережелерді сақтау
- Жеке қорғаныс құралдары (ЖҚҚ) және олардың маңызы
Медициналық қызметкерлер инфекциялық аурулармен жұмыс істегенде жеке қорғаныс құралдарын қолдануы міндетті.
Маскалар мен респираторлар – ауа арқылы таралатын инфекциялардан қорғайды.
Қолғаптар – қан арқылы берілетін аурулардың алдын алады.
Антисептиктер – қолдағы вирустар мен бактерияларды жояды.
ЖҚҚ дұрыс пайдаланылмаған жағдайда инфекцияның таралу қаупі артады. Сондықтан медицина қызметкерлері қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтауы қажет.
Қорытынды
Қауіпті инфекциялық аурулар қоғам денсаулығына үлкен қауіп төндіреді. Дегенмен, уақтылы вакцинация, скринингтік тексерулер және жеке қорғаныс құралдарын қолдану арқылы олардың алдын алуға болады.
Медицина қызметкерлері халық арасында профилактикалық жұмыстар жүргізіп, инфекциялардың таралуын болдырмауға ерекше назар аударуы тиіс. Қауіпсіздік ережелерін сақтау – әрбір адамның міндеті.
