Жаңа туған нәрестелердің қанайналым жүйесі дүниеге келген сәтте үлкен өзгерістерге ұшырайды. Әсіресе шала туған немесе денсаулығында асқынулар бар нәрестелер үшін қанайналым жүйесін дұрыс қолдау өте маңызды. Қанайналым жүйесі ағзаның барлық тіндеріне оттегі мен қоректік заттарды жеткізіп, көмірқышқыл газын және басқа қалдықтарды шығару үшін жауапты. Осы жүйенің дұрыс жұмыс істемеуі нәрестенің денсаулығына үлкен қауіп төндіреді. Осы мақалада жаңа туған нәрестелердің қанайналым жүйесін қолдау әдістері мен медбикенің рөлі туралы айтылады.
Жаңа туған нәрестелердің қанайналым жүйесінің ерекшеліктері
Жаңа туған нәрестелердің қанайналым жүйесі құрсақтағы өмірден кейінгі сыртқы ортаға бейімделу кезеңінен өтеді. Іште жатқанда, нәрестенің өкпесі жұмыс істемейді, ал оттегі мен қоректік заттар анасының қанынан плацента арқылы жеткізіледі. Дүниеге келгеннен кейін нәрестенің өкпесі алғаш рет ауаға толып, тыныс алуды бастайды, ал қанайналым жүйесі жаңа жағдайларға бейімделіп, өзгеріске ұшырайды.
Шала туған нәрестелерде немесе ауыр жағдайда туылған балаларда бұл бейімделу процесі қиындауы мүмкін. Қанайналым жүйесінің дұрыс жұмыс істемеуі нәтижесінде оттегінің жетіспеушілігі, гипоксия және басқа да асқынулар пайда болуы мүмкін.
Қанайналым жүйесін қолдау әдістері
- Оттегімен қамтамасыз ету Нәрестенің оттегі деңгейін бақылау және оның қажетті мөлшерде берілуін қамтамасыз ету – қанайналым жүйесін қолдаудағы басты міндеттердің бірі. Егер нәрестенің өкпесі толық ашылмаса немесе ол өздігінен тыныс ала алмаса, оттегінің жеткіліксіздігі гипоксияға әкелуі мүмкін. Бұл жағдайда медбикелер тыныс алу жүйесін қолдай отырып, қанайналым жүйесінің дұрыс жұмысын қамтамасыз етеді. Оттегіні ингаляциялық әдістермен немесе жасанды желдету құрылғыларын қолдану арқылы беруге болады.
- Дене температурасының тұрақтылығын қамтамасыз ету Дене температурасының тұрақтылығы қанайналым жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне тікелей әсер етеді. Шала туған нәрестелерде жылу алмасу жүйесі толық жетілмегендіктен, олар жылуды тез жоғалтуы мүмкін. Бұл қанайналымның баяулауына және ағзаның салқындауына әкеледі. Сондықтан жаңа туған нәрестені жылу кювезінде немесе арнайы жылытқыштармен қамтамасыз ету қажет.
- Инфузиялық терапия Қанайналым жүйесін қолдауда инфузиялық терапияның рөлі зор. Медбике дәрігердің тағайындауы бойынша нәрестенің ағзасына қажетті сұйықтықтар мен электролиттерді инфузиялық жолмен енгізеді. Бұл әдіс қанның көлемін қалыпты деңгейде ұстап, қанайналымның дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
- Қан қысымын бақылау Жаңа туған нәрестелерде қан қысымы тұрақсыз болуы мүмкін, әсіресе шала туған немесе ауыр жағдайда туылған балаларда. Медбикелер нәрестенің қан қысымын үнемі бақылап, қажетті жағдайда оны реттеуге бағытталған шараларды қолданады. Қан қысымын қалыпты деңгейде ұстап тұру ағзаның барлық тіндеріне оттегіні жеткізу үшін өте маңызды.
- Күту және дұрыс күтім жасау Қанайналым жүйесін қолдау барысында нәрестенің жалпы күтімі де үлкен рөл атқарады. Медбикелер нәрестенің тыныштығын қамтамасыз етіп, оның жағдайын мұқият бақылап, кез келген өзгерістерді дер кезінде дәрігерге хабарлауы тиіс. Нәрестенің жағдайын үнемі тексеру және дұрыс күтім жасау қанайналым жүйесінің тиімді жұмыс істеуіне көмектеседі.
- Гиповолемияның алдын алу Гиповолемия – бұл қан көлемінің төмендеуі, ол жаңа туған нәрестелерде жиі кездесетін асқынулардың бірі. Бұл жағдай қанайналым жүйесіне ауыртпалық түсіреді және ағзаның оттегімен қамтамасыз етілуіне кедергі келтіруі мүмкін. Гиповолемияны болдырмау үшін медбикелер нәрестенің қанның сұйықтық деңгейін және қан қысымын тұрақты түрде бақылап, қажет болған жағдайда сұйықтық енгізу арқылы оны қалпына келтіреді.
- Дәрілік терапия Кейде нәрестелердің қанайналым жүйесінің қалыпты жұмысын қамтамасыз ету үшін дәрілік препараттар қажет болуы мүмкін. Бұл дәрілер жүрек қызметін қолдап, қан қысымын реттеуге көмектеседі. Медбике дәрігердің тағайындаған дәрілерін уақытылы енгізіп, баланың реакциясын бақылап отыруы керек.
Медбикенің рөлі
Реанимация бөлімінде медбикенің рөлі өте маңызды. Ол нәрестенің жағдайын үнемі бақылап, қанайналым жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін қажетті шараларды қолданады. Медбике:
Нәрестенің оттегі деңгейін, жүрек соғу жиілігін, қан қысымын және дене температурасын үнемі бақылап отырады.
Инфузиялық терапия және дәрілік препараттарды уақытында енгізіп, баланың жағдайын тұрақты түрде тексеріп отырады.
Нәрестеге күтім жасау барысында оның тыныштығын сақтап, әрбір өзгерісті дәрігерге хабарлайды.
Ата-аналармен байланыс орнатып, оларды нәрестенің жағдайы туралы хабардар етеді және психологиялық қолдау көрсетеді.
Қорытынды
Жаңа туған нәрестелердің қанайналым жүйесін қолдау – бұл реанимациядағы ең маңызды міндеттердің бірі. Медбикенің кәсіби дағдылары, уақытылы бақылау және күтім жасау нәрестенің өмірін сақтап қалуға және оның денсаулығын жақсартуға үлкен әсер етеді. Қанайналым жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету арқылы нәрестенің барлық ағзалары оттегі мен қоректік заттармен толық қамтамасыз етіледі, бұл оның тезірек қалпына келуіне ықпал етеді.
Авторы: Несипбаева Айдана Максутовна, Жансақтау нәрестелер бөлімі медбикесі
Кесикбаева Гульмира Сарсенгалиевна, Жансақтау нәрестелер бөлімі медбикесі
Несіпқазинова Бақтыгүл Сатыбалдықызы , Нәрестелерді жетілдіру бөлімі медбикесі
МШЖҚ «Облыстық перинаталдық орталық» МҚК, Талдыкорған, Жетісу Облысы
