Авторы: Танабаева Толғанай Абдимажитовна, операциялық мейірбике
Садыкбекова Гулнара Жумановна, посттық мейірбике
Умбеталиева Ботагөз Капаровна, операциялық мейірбике
Кербұлақ аудандық орталық ауруханасы
Қан кету – қан тамырларының зақымдалуы салдарынан қанның сыртқа немесе дене қуысында ағуы. Бұл жағдай шұғыл медициналық көмекті талап етеді. Қан кетудің түрлерін және алғашқы көмек көрсету жолдарын білу – адам өмірін сақтап қалудың маңызды шарты.
Қан кетудің түрлері
Қан кету тамырлардың зақымдану деңгейіне және қанның ағу бағытына байланысты бірнеше түрге бөлінеді:
- Артериялық қан кету
Артериялардың зақымдалуы нәтижесінде пайда болады. Бұл түр өмірге аса қауіпті болып табылады.
Белгілері:
Жарақаттан жарықшақ тәрізді қатты ағынмен аққан қан;
Қанның ашық қызыл түсі;
Қан ағу қарқындылығының жоғары болуы.
Алғашқы көмек:
Зақымдалған жерден жоғары қарай артерияны саусақпен қысыңыз;
Жгутты (резеңке белбеу) қолдану;
Қан тоқтату әдістерін қолданған соң, дереу дәрігер шақырыңыз.
- Веноздық қан кету
Веналардың зақымдалуы салдарынан туындайды. Бұл қан кету артериялыққа қарағанда баяуырақ, бірақ ол да қауіпті.
Белгілері:
Қанның қара-қызыл түсі;
Қанның үздіксіз ағуы;
Қан ағу жылдамдығы төмен.
Алғашқы көмек:
Қан ағатын жерге таза матаны немесе таңғышты басыңыз;
Жарақаттың төменгі бөлігін жоғары көтеріңіз;
Қан тоқтату үшін қысым таңғышын қолданыңыз.
- Капиллярлық қан кету
Капиллярлардың зақымдануынан болады. Бұл түр ең жеңілі және қауіпті емес болып есептеледі.
Белгілері:
Қан тамшылап немесе аз мөлшерде жайылып ағады;
Қанның ашық немесе қара түсті болуы.
Алғашқы көмек:
Жараны залалсыздандырыңыз (сутегі асқын тотығын немесе антисептик қолданыңыз);
Жараны таңғышпен немесе стерильді дәкемен жабыңыз.
- Ішкі қан кету
Қанның дене қуысына ағуы. Бұл түрі диагноз қою және алғашқы көмек көрсету тұрғысынан ең күрделі болып табылады.
Белгілері:
Тері бозаруы;
Әлсіздік және бас айналу;
Қан қысымының төмендеуі;
Іштің ісінуі немесе ауырсынуы.
Алғашқы көмек:
Науқасты тегіс жерге жатқызыңыз;
Жедел жәрдем шақырыңыз;
Зақымдалған аймаққа суық компресс қойыңыз.
Қан кетудің қауіптілігі
Қан кетудің қауіптілігі оның қарқындылығы мен жоғалған қан мөлшеріне байланысты. Артериялық және ішкі қан кету дереу медициналық араласуды талап етеді, себебі ол өмірге қауіп төндіреді.
Алғашқы көмек көрсету қағидаттары
Қан кету түрін анықтау.
Қан кетуді мүмкіндігінше тез тоқтату.
Инфекцияның алдын алу үшін жараны өңдеу.
Қан кетуді тоқтату әдісін дұрыс қолдану (жгут, қысым таңғышы).
Науқасты тыныштандыру және жедел жәрдем шақыру.
Қорытынды
Қан кетудің түрлерін анықтап, алғашқы көмек көрсету – адамның өмірін сақтап қалудың маңызды бөлігі. Әрбір медициналық қызметкер және көмек көрсетуге қабілетті азамат қан тоқтатудың негізгі әдістерін білуі тиіс.
