17 қараша – Шала туған нәрестелер күні.
Бұл күн шала туған балалар мен олардың отбасыларына медициналық қоғамдастық тарапынан ерекше назар аударуға мүмкіндік береді. Қазақстанда жыл сайын 20-22 мың бала мерзімінен бұрын дүниеге келеді, бұл жалпы нәрестелердің шамамен 5%-ын құрайды. Шала туған нәрестелердің күтімі ана мен бала денсаулығын жақсарту үшін маңызды көрсеткіштердің бірі болып табылады. Соңғы жылдары еліміз бұл бағытта айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізді.
Шала туған нәрестелердің жағдайы және күтімі
Шала туған нәрестелер анатомиялық тұрғыда толыққанды қалыптасқанымен, олардың ағзалары функционалды жетілмеген болып келеді. Бұл балалардың өкпесі, жүрек-қан тамырлары жүйесі, ас қорыту және орталық жүйке жүйесі сияқты негізгі органдарының жеткілікті деңгейде жұмыс істемеуіне байланысты олар ерекше күтімді қажет етеді. Әсіресе дене салмағы 500-1000 грамм болатын нәрестелерді күту неонатологтар мен реаниматологтардың жоғары біліктілігін талап етеді.
Қазақстанда заманауи перинаталдық технологиялар мен арнайы мамандандырылған 39 орталықтың жұмысы арқасында салмағы өте төмен нәрестелерді күту көрсеткіші жыл сайын жақсарып келеді. 2008 жылдан бастап 2023 жылға дейін дене салмағы өте төмен нәрестелердің өмір сүру деңгейі 4 есеге өсті.
Қол жеткізілген жетістіктер
Қазақстанда шала туған нәрестелерге арналған тиімді технологиялар мен халықаралық стандарттарға сәйкес келетін әдістер енгізілуде:
- ДДҰ ұсынған перинаталдық күтім қағидаттарын іске асыру.
- Мамандарды ел ішінде және шетелде оқыту.
- Қазіргі заманғы реанимациялық және қарқынды терапиялық жабдықтардың қолданылуы.
- 2023 жылы бекітілген неонаталдық көмек көрсетуді ұйымдастыру стандарты.
Бұл шаралардың нәтижесінде соңғы 15 жылда нәресте өлімі 3 есе, ал неонаталдық өлім 3,3 есе төмендеді.
Мерзімінен бұрын босанудың негізгі себептері
Мерзімінен бұрын босану күрделі және көп факторлы процесс болып табылады. Оның негізгі себептеріне мыналар жатады:
- Ана денсаулығының экстрагениталды патологиялары.
- Инфекциялар мен қабыну аурулары.
- Жүктілікті жоспарлаудың болмауы және стресс факторлары.
- Генетикалық бейімділік.
- Жаман әдеттер мен дұрыс тамақтанбау.
Бұл себептердің алдын алу үшін репродуктивтік денсаулықты сақтау және күшейту шараларының маңызы зор.
Болашақ міндеттер
Қазақстандағы медициналық қоғамдастық алдында бірқатар маңызды міндеттер тұр:
- Мерзімінен бұрын босанудың алдын алу.
Болашақ аналарды жоспарлы медициналық тексерістерден өткізу, инфекцияларды анықтау және емдеу, сондай-ақ сауатты отбасылық жоспарлау – негізгі бағыттардың бірі болуы тиіс. - Неонатологияны дамыту.
Жаңа технологиялар мен инновациялық әдістерді енгізу, өңірлерде перинаталдық көмек көрсету орталықтарын арттыру және мамандардың кәсіби деңгейін үнемі жетілдіру қажет. - Ата-аналарды қолдау.
Шала туған нәрестелерді күту процесінде ата-аналарға психологиялық көмек көрсету және оларды қажетті дағдыларға үйрету маңызды. - Қоғамдық денсаулықты нығайту.
Репродуктивтік денсаулықтың негіздерін түсіндіру, дұрыс тамақтану, салауатты өмір салтын ұстану және зиянды әдеттерден арылу бойынша ақпараттық жұмыстарды күшейту қажет.
Қорытынды
Қазақстан шала туған нәрестелердің өмірін сақтап қалуда айтарлықтай жетістіктерге жетті. Дегенмен, мерзімінен бұрын босану көрсеткіштерін төмендету және ана мен бала денсаулығын жақсарту бойынша жүйелі жұмыс әлі де жалғасуда. Шала туған нәрестелер күні – бұл жетістіктерімізді атап өтіп, болашақ міндеттерімізді қайта қарауға жақсы мүмкіндік. Қоғамның, медицина қызметкерлерінің және болашақ ата-аналардың бірлескен жұмысы арқылы шала туған балаларға жарқын болашақ қамтамасыз ете аламыз.
Дайындаған: Мадина Омарқұлова
