Авторлар: Азизова Гульнара Мухамеджановна — Хирургия бөлімінің мейірбикесі , Оразбекова Самида Бекибаевна — Хирургия бөлімінің мейірбикесі , Жетісу облысы ММ ШЖҚ «Панфилов ауданаралық көпсалалы ауруханасы» КМК
Кіріспе
Травматология — адамның денсаулығына зиян келтіретін жарақаттар мен зақымдарды емдейтін медицина саласы. Бұл салада аурулар мен жарақаттардың салдарынан сүйектер мен буындар, байламдар мен сіңірлердің зақымдануы жиі кездеседі. Мұндай жағдайлар көбінесе апаттар, спорттық жарақаттар, өндірістік жұмыстарда орын алған қателіктер немесе жасына байланысты сүйек-буын ауруларының асқынуынан туындайды. Бұл жағдайда хирургиялық араласу қажет болуы мүмкін.
Травматологияның негізгі түрлері
Травматология саласында хирургияның басты міндеті — сүйек пен буындарды қалпына келтіріп, адамның қалыпты өмір сүруін қамтамасыз ету. Сүйек сынуы, буын шығуы немесе зақымдануы, сіңір мен байламның жарылуы секілді жағдайлар жиі кездеседі. Мұндай жағдайда медициналық көмек өте маңызды.
Жиі кездесетін травматологиядағы операциялар
- Сынықтарды металл пластинамен бекіту (остеосинтез)
Сынықтар — бұл сүйектің бүтіндігі бұзылған жағдайда орын алатын жағдайлар. Қазіргі заманғы травматологияда сүйектердің түзу қалпына келтірілуі үшін остеосинтез операциясы жасалады. Бұл процедурада сынған сүйек арнайы металл пластина, болт немесе қысқыштармен бекітіліп, сүйектің қалыпты пішіні сақталады. Бұл тәсіл сынықтың дұрыс бітуіне мүмкіндік береді. - Протездеу (буынды ауыстыру)
Көп жағдайда, әсіресе қарттарда, буындардың табиғи құрылымы өзгеріп, қатты ауырады. Артрит немесе остеоартрит сияқты аурулар кезінде буынның қызметі бұзылады. Мұндай жағдайда буынды толық немесе жартылай ауыстыру қажет болады. Бұл операцияда пациентке жасанды материалдан жасалған протез орнатылады, ол буынның қалыпты жұмысын қайта қалпына келтіреді. Мұндай операциялар көбінесе тізе, жамбас немесе шынтақ буындарына жасалады. - Қан тамырларын тігу (анастомоз)
Қиылған сүйектердің айналасындағы қан тамырлары да зақымдануы мүмкін. Егер қан ағымы тоқтаса, бұл аурудың асқынуына және тіндердің өлуіне әкелуі мүмкін. Мұндай жағдайларда хирурги дәрігерлер қан тамырларын қайта қалпына келтіру үшін аностомоз операциясын жасайды. Бұл операция кезінде қиылған қан тамырлары қайта біріктіріледі, сонда қан ағымы қалпына келеді. - Сіңір мен байламдарды қалпына келтіру (репозиция)
Сіңірлер мен байламдар бұлшықеттер мен сүйектерді байланыстыратын құрылымдар болып табылады. Олар жарақат алған жағдайда операция арқылы қалпына келтірілуі керек. Бұл операцияларда сіңірлер тігіледі, ал байламдар арнайы әдістермен қайта орнына қойылады. Мұндай операциялар спорттық жарақаттардан кейін жиі жасалады. - Шұғыл буындар мен сүйектердің ішкі жарақаттарын емдеу
Кейде жарақаттың көлемі үлкен болады және ашық операция қажет болуы мүмкін. Мұндай жағдайда дәрігерлер сүйектегі зақымдануларды түзеу үшін ашық операция жасайды, оны ішкі жарақаттарды диагностикалау және түзету деп атайды.
Процедура және қалпына келу кезеңі
Травматологиядағы операциялардың өзі әртүрлі болады, алайда көбінесе операциядан кейін реабилитация кезеңі өте маңызды. Әрбір операциядан кейін дұрыс күтім мен жаттығулар науқастың толық қалпына келуіне мүмкіндік береді.
- Операция алдындағы кезең
Операциядан бұрын науқасқа толық медициналық тексерулер жүргізіледі. Бұл тексерулер арқылы дәрігер науқастың жалпы денсаулығын бағалап, операцияның қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. - Операциядан кейінгі кезең
Операциядан кейін науқас әдетте бірнеше күн ауруханада жатады. Бұл кезеңде дәрігерлер пациенттің денсаулығын бақылап, қажет болса қосымша дәрі-дәрмектер мен терапиялар тағайындайды. Қалпына келу кезеңі операцияның күрделілігіне және адамның жеке денсаулығына байланысты әртүрлі болады. - Физиотерапия және реабилитация
Операциядан кейінгі кезеңде физиотерапия маңызды рөл атқарады. Бұл кезде әр түрлі жаттығулар, массаж, термиялық процедуралар жасалады. Физиотерапия процесі сүйектің қатайып, буындардың қайта жұмыс істей бастауы үшін қажет.
Қалпына келу кезеңі және тиімділігін арттыру
Қалпына келу кезеңінде пациенттің өмір салтын өзгертуі керек. Қалпына келтіру барысында:
- Науқасқа дұрыс диета қажет, себебі тағам дененің қайта қалпына келуін қамтамасыз етеді.
- Дәрігердің тағайындаған дәрі-дәрмектерін қабылдау маңызды.
- Қажетті жаттығуларды орындау арқылы буындар мен бұлшықеттердің қалыпты жұмысын қалпына келтіру.
Қалпына келу кезеңінде спортты қайта бастауға асықпау керек, өйткені толық қалпына келу үшін уақыт қажет.
Артықшылықтары мен тәуекелдері
Травматологиядағы операциялардың басты артықшылығы — науқасқа өмір сапасын жақсартуға мүмкіндік беруі. Сүйектер мен буындардың дұрыс бітуі адамның қозғалыс қабілетін қалпына келтіреді, ауырсынуды азайтады және жалпы жағдайды жақсартады. Операциялардың нәтижесі көбінесе өте жақсы болады, бірақ әрдайым тәуекелдер де бар.
Тәуекелдері:
- Операциядан кейін инфекцияның пайда болуы.
- Қан кету немесе жараның дұрыс жазылмауы.
- Рецидив немесе екінші операцияның қажет болуы.
Қорытынды
Травматологиядағы хирургиялық операциялар — адамның сүйек және буын жүйесінің қалпына келуіне көмектесетін маңызды әдіс. Олар адамға қалыпты қозғалыс функцияларын қалпына келтіруге мүмкіндік береді және өмір сапасын жақсартады. Уақытылы және дұрыс жасалған операциялар пациенттің толық сауығуына кепілдік береді.
