Автор:
Имамбаева Мамыр Сейжанқызы, медбике, ГКП на ПХВ Сарқан аудандық орталық ауруханасы
Кіріспе
Денсаулық – адамның ең үлкен байлығы. Оны сақтау үшін дұрыс тамақтану, дене белсенділігі және зиянды әдеттерден аулақ болу жеткіліксіз. Көптеген аурулар бастапқы кезеңде ешқандай белгі бермей дамиды, сондықтан уақытылы медициналық тексерулерден өту олардың алдын алуға немесе ерте кезеңде анықтауға мүмкіндік береді.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) мәліметтері бойынша, ерте диагностика ауруларды 60%-ға дейін тиімді емдеуге мүмкіндік береді. Қазақстанда да профилактикалық тексерулердің маңыздылығы артып, скринингтік бағдарламалар кеңінен енгізілуде.
- Профилактикалық тексерулер дегеніміз не?
Профилактикалық тексерулер – бұл денсаулық жағдайын кешенді бағалауға арналған алдын алу шараларының жиынтығы. Ол белгілі бір жас топтарына немесе қауіп факторлары бар адамдарға арналған скринингтерді қамтиды.
Мұндай тексерулерге мыналар кіреді:
Жалпы қан және зәр талдаулары
Қан қысымын өлшеу
Холестерин мен қант деңгейін тексеру
Флюорография (өкпе ауруларын анықтау үшін)
Электрокардиограмма (жүрек ауруларын диагностикалау үшін)
Гинекологиялық және урологиялық тексерулер
Маммография (әйелдер үшін)
Колоректальды және гастроэнтерологиялық тексерулер (асқазан-ішек жолдарының ауруларын анықтау үшін)
Бұл зерттеулер созылмалы және қауіпті ауруларды ерте кезеңде анықтауға мүмкіндік береді, соның ішінде жүрек-қан тамыр аурулары, қант диабеті, онкологиялық аурулар және өкпе патологиялары.
- Профилактикалық тексерулердің маңыздылығы
- Аурулардың ерте диагностикасы
Көптеген қауіпті аурулар ұзақ уақыт бойы симптомсыз жүреді. Егер оларды ерте кезеңде анықтаса, емдеу әлдеқайда жеңіл және тиімді болады. - Өлім-жітімді азайту
Онкологиялық, жүрек-қан тамыр және басқа да созылмалы ауруларды уақтылы анықтау пациенттің өмір сүру ұзақтығын арттырады. - Медициналық шығындарды азайту
Ауру асқынған кезде оны емдеу қымбатырақ және ұзаққа созылады. Ал алдын алу шаралары денсаулық сақтау шығындарын азайтуға көмектеседі. - Жұмысқа қабілеттілікті сақтау
Денсаулығы жақсы адам белсенді өмір сүріп, еңбекке қабілеттілігін ұзақ жылдарға сақтайды. - Қандай жаста қандай тексерулерден өту керек?
18-30 жас аралығы:
Жалпы қан мен зәр анализдері (жылына 1 рет)
Қан қысымын өлшеу (жылына 1 рет)
Флюорография (2 жылда 1 рет)
Тіс дәрігеріне қаралу (жылына 1 рет)
30-50 жас аралығы:
Қан құрамындағы қант пен холестерин деңгейін тексеру (жылына 1 рет)
Электрокардиограмма (ЕКГ) (жылына 1 рет)
Әйелдер үшін – маммография (әр 2 жыл сайын)
Ерлер үшін – простата безінің тексерісі (40 жастан бастап)
50 жастан жоғары:
Жүрек-қан тамыр жүйесінің кешенді диагностикасы
Гастроскопия және колоноскопия (асқазан-ішек жолдарының ауруларын анықтау үшін)
Остеопорозға қарсы тексерулер
Онкологиялық скринингтер (қатерлі ісік түрлеріне байланысты)
- Профилактикалық тексерулерден өтуді қалай дағдыға айналдыруға болады?
Көптеген адамдар тек ауырсыну немесе сырқат белгілері пайда болғанда ғана дәрігерге қаралуға асығады. Бірақ ауруды алдын алған әлдеқайда оңай және тиімді.
Міндетті түрде мыналарды ескеріңіз:
Жыл сайынғы тексерулерді күнтізбеңізге енгізіңіз.
Өзіңізді жақсы сезінсеңіз де, дәрігерге қаралып тұрыңыз.
Денсаулық сақтау ұйымдарының скринингтік бағдарламаларына қатысыңыз.
Туыстарыңызды және жақындарыңызды тексерулерден өтуге шақырыңыз.
- Медбикенің профилактикадағы рөлі
Медбике – бұл тек науқастарға күтім жасайтын маман ғана емес, сонымен қатар денсаулық сақтау саласында маңызды ағартушылық қызмет атқаратын маман.
Медбике профилактикалық тексерулердің маңыздылығын түсіндіруге, пациенттерді тексерулерден өтуге ынталандыруға және олардың денсаулық жағдайын бақылауға көмектесуге міндетті.
Медбикенің негізгі міндеттері:
Пациенттерге скринингтің маңыздылығын түсіндіру
Қан қысымын өлшеу, қан анализдері мен басқа да зерттеулерді ұйымдастыру
Вакцинация жүргізу
Тұрғындарға салауатты өмір салтын ұстану туралы кеңес беру
Созылмалы аурулары бар пациенттердің жағдайын бақылау
Қорытынды
Профилактикалық тексерулер – бұл денсаулықты сақтаудың ең қарапайым, бірақ ең тиімді әдістерінің бірі. Ауруды ерте кезеңде анықтау – ұзақ және сапалы өмір сүрудің кепілі.
Әрбір адам өз денсаулығына жауапты, ал медициналық қызметкерлердің, әсіресе медбикелердің рөлі, алдын алу шараларын халыққа түсіндіруде маңызды.
Уақтылы медициналық тексерулерден өтіп, денсаулығыңызды сақтауға қазірден бастап қамқорлық жасаңыз!
