Соңғы жылдары медициналық ғылымда микробиом ұғымы ерекше қызығушылық тудырып отыр. Бұл — біздің денемізде, әсіресе ішекте, теріде және ауыз қуысында өмір сүретін бактериялар, саңырауқұлақтар, вирустар мен басқа да микроағзалар жиынтығы. Бір қарағанда зиянды болып көрінуі мүмкін бұл тіршілік иелері іс жүзінде — денсаулығымыздың ажырамас бөлігі.
Микробиом деген не және ол неге маңызды?
Адам ағзасында 100 триллионнан астам микроағза өмір сүреді — бұл біздің денеміздегі жасушалар санынан әлдеқайда көп. Олар ас қорытуды жақсартады, иммундық жүйені реттейді, дәрумендерді синтездейді, және тіпті мидың жұмысымен де байланыста болады.
Ғалымдар адамның микробиомын жеке “орган” деп те атайды, өйткені ол денеде жеке жүйе секілді қызмет атқарады.
Микробиом бұзылса не болады?
Микробиомның тепе-теңдігі (дисбиоз) бұзылғанда түрлі аурулардың даму қаупі артады:
- Асқазан-ішек жолының бұзылыстары (іш қату, диарея, синдром раздражённого кишечника)
- Аллергиялар және тері аурулары (экзема, акне)
- Иммунитеттің әлсіреуі
- Артық салмақ пен қант диабеті
- Кейбір психикалық аурулар – депрессия, мазасыздық, Альцгеймер ауруы
Ғалымдар тіпті аутизм спектріндегі бұзылыстар мен микробиом арасындағы байланысты зерттеуде.
Микробиомды қалай сақтап, күшейтуге болады?
- Дұрыс тамақтану
– Талшыққа бай тағамдар (жеміс, көкөніс, бұршақ, сұлы)
– Ферменттелген өнімдер (айран, қатық, йогурт, кимчи, тұздалған қырыққабат)
– Қант пен өңделген тағамдарды азайту - Антибиотиктерді тек дәрігер нұсқауымен қабылдау
– Олар пайдалы бактерияларды да жойып жібереді - Физикалық белсенділік
– Қозғалыс микробиом құрамын оңтайландырады - Ұйқы мен стресс деңгейін реттеу
– Хроникалық стресс ішек микрофлорасына тікелей әсер етеді
Болашақ – микробиом терапиясында
Қазіргі таңда ғалымдар микробиомды ауруларды емдеу құралы ретінде қолдану жолдарын зерттеуде. Мысалы:
- Пребиотиктер мен пробиотиктер — арнайы тағамдық қоспалар
- Фекальды трансплантация — ішек флорасын қалпына келтіру
- Жеке микробиом профиліне негізделген емдік диеталар мен дәрілер
Қорытынды
Микробиом – бұл тек бактериялар тобы емес, бұл — денсаулықтың негізі. Оны сақтау — ағзаңыздың иммунитетін, көңіл-күйін, тіпті болашақтағы ауруларға қарсы тұру қабілетін арттырады. Ғылымның бұл бағыты әлі де қарқынды дамып келеді, және болашақта микробиом терапиясы медицинадағы революциялық бағыттардың біріне айналуы мүмкін.
