Авторлар: Жанысбаева Багилаш Солтановна — Ақши аулы фельдшерлік пункт медбике, Кусайнова Фарида Танирбергеновна — ВА Жайпак фельдшер, Тулегенова Шынар Болатовна — СВА Жайпак моп
Кене вирустық энцефалиті – орталық жүйке жүйесінің басым зақымдануы бар табиғи ошақты вирустық инфекция. Оны көктемгі-жазғы кене энцефалиті деп те атайды, бұл аурудың маусымдылығын көрсетеді. Адамдар мен жануарлар ауру иксодид (тайга) кенелерінің шағуы арқылы жұғады. Ғылыми тұрғыдан бұл кенелер Ixodes persulcatus деп аталады. Олардың көлемі шағын (2-4 мм), 4 жұп аяқтары бар, негізінен ормандарда кездеседі. Кенелер жануарлардың, көбінесе ұсақ кеміргіштердің, құстардың, жабайы жануарлардың және малдың қанымен қоректенетін типтік паразиттер. Олар адамдарға да шабуыл жасай алады.
Кене энцефалитінен басқа, кененің бұл түрі боррелия тудыратын табиғи жұқпалы ауру Лайма ауруын (иксодты кене боррелиозы) жұқтыруы мүмкін. Бұл екі ауру кене арқылы таралатындықтан, кененің осы түрі мекендейтін аймақтарда тіркеледі. Бұл аймақтар эндемикалық, яғни. олар инфекциялардың осы түрлерінің жиілігін тіркейді. Біздің республикамызда эндемикалық аумақтар болып Алматы, Жетісу, Шығыс Қазақстан, Ақмола және Солтүстік Қазақстан облыстарының, Алматы қаласының (төңірегі) кейбір аудандары табылады.
Эндемиялық аймақтарда қызметі кене энцефалитінің табиғи ошағында болумен байланысты адамдар үшін вакцинация жүргізіледі. Кене энцефалитіне қарсы екпе алмаған және қызметі кене энцефалитінің табиғи ошағында болумен байланысты адамдар жұмысқа жіберілмейді. Кене энцефалитінің табиғи ошақтарында тұратын және кене шаққан кезде медициналық көмекке жүгінген адамдарға иммуноглобулин беріледі. ҰСО филиалы кене энцефалитінің вирусын жұқтыру үшін адам ағзасынан алынған кенеге зерттеу жүргізеді, егер нәтиже теріс болса, иммуноглобулин енгізілмейді; Аймақтарды кенеге қарсы өңдеу жұмыстары да жүргізіледі.
Павлодар облысы кене энцефалиті мен кене боррелиозы бойынша эндемиялық емес: тұрғындарды кене энцефалитіне қарсы егу және аумақтарды кенеге қарсы емдеу жүргізілмейді. Адамнан алынған кене энцефалитінің вирусын жұқтыруға тексеруді оның өтініші бойынша Аймауытов көшесі, 2/5 мекенжайы бойынша Ұлттық сараптама орталығының филиалы ақылы түрде жүргізеді.
Кене шақпау үшін серуендеу кезінде ормандар мен орман белдеулерінің кенелер көп зақымданған жерлерінен аулақ болыңыз, жеңі ұзын жемпірді киіңіз және шалбарыңызды шұлықтың ішіне киіңіз, ашық түсті киім киіңіз, жәндіктерге қарсы тиімді құралдарды қолданыңыз. Сондай-ақ, сізде кенелер жоқ екеніне көз жеткізу үшін жүйелі түрде тексеріп отырыңыз. Балалар мен үй жануарларында кенелердің бар-жоғын тексеріңіз. Кенелердің бекінетін сүйікті орындары — бас терісі мен мойын, қолтық асты, іш және сүт бездері. Серуендеуден үйге оралған кезде бүкіл денеңізді және киіміңізді мұқият тексеріңіз.
Кене шағып алған жағдайда, оны мүмкіндігінше тезірек жұқа ұшты пинцетпен алып тастаңыз, кенені ұсақтамауға тырысыңыз. Тістеген жерді алкогольмен немесе йодпен өңдеңіз. Сіз травматологиялық пунктке жүгіне аласыз, онда кенені алып тастайды, тістеген жер өңделеді.
Егерде сізді кене шаққан болса, медициналық мекемеге жүгініңіз, 21 күнтізбелік күн ішінде тұрақты түрде дене температурасын өлшеу арқылы тұрғылықты жеріңізде бақылауда болыңыз. Егер ауру пайда болса (дене температурасының жоғарылауы, бөртпе, шағу орнында дақтар, бас ауруы немесе бұлшықет ауруы және т.б.) дәрігерге жүгіну қажет.
