Авторы: Ибраева Сания Ниетовна, ЖШС «Зире» Неврология бөлімі, медбике ; Қажықан Мөлдір Қайратқызы, Областная специальная школа-интернат №2, Талдыкорған, медбике Жексенбинов Самат Берикболович, ГКП на ПХВ «Центр Фтизиопульмонологии», медбрат
Кіріспе
Инсульт – ми қан айналымының бұзылуынан туындайтын ауыр неврологиялық жағдай. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, инсульт өлім-жітімнің негізгі себептерінің бірі болып табылады және көптеген адамдарды мүгедектікке ұшыратады.
Бұл ауруды алдын алу және инсульт алған пациенттерді қалпына келтіру (реабилитация) – медициналық көмектің маңызды бағыттарының бірі. Осы үдерісте медбикенің рөлі ерекше. Ол тек емдеу шараларын орындап қана қоймай, пациентке эмоционалдық қолдау көрсетеді, оның күнделікті күтімін қамтамасыз етеді және сауығу жолында маңызды рөл атқарады.
Инсульттің алдын алу: Медбикенің негізгі міндеттері
Инсульттің алдын алу – оны емдеуден әлдеқайда тиімді және жеңіл жол. Бұл бағытта медбике келесі міндеттерді атқарады:
1. Пациенттер мен халықты ақпараттандыру
Медбикелер инсульттің қауіпті факторлары туралы халыққа дұрыс ақпарат беруі тиіс. Оның негізгі себептері:
- Гипертония (жоғары қан қысымы)
- Қант диабеті
- Семіздік
- Темекі шегу және алкогольді шамадан тыс пайдалану
- Холестерин деңгейінің жоғары болуы
- Қимылсыз өмір салты
- Стресс және созылмалы шаршау
Пациенттерге салауатты өмір салтын ұстану туралы кеңес беру, дұрыс тамақтану мен физикалық белсенділіктің маңызын түсіндіру – инсульттің алдын алудың негізгі шараларының бірі.
2. Қан қысымын бақылау және скрининг жүргізу
Медбикелер тұрақты түрде пациенттердің қан қысымын өлшеп, оның қауіп деңгейін анықтауы тиіс. Гипертония – инсульттің басты себебі болғандықтан, оны уақытылы анықтап, қажетті шаралар қолдану өте маңызды.
3. Дәрі-дәрмек терапиясын бақылау
Кейбір пациенттерге қан сұйылтатын және гипертонияға қарсы дәрілер тағайындалады. Медбике олардың қабылдануын бақылап, пациенттерге дәрі-дәрмектерді дұрыс және уақытылы қабылдауды ескертіп отыруы керек.
4. Алғашқы белгілерді тану және шұғыл көмек көрсету
Инсульттің алғашқы белгілерін ерте анықтау – науқастың өмірін сақтап қалудың басты шарты. Медбике мен пациенттің туыстары инсульттің келесі белгілеріне назар аударуы қажет:
- Беттің қисайып кетуі
- Қол-аяқтың әлсіреуі немесе жансыздануы
- Сөйлеу қабілетінің бұзылуы
- Кенеттен пайда болған бас айналу немесе жүріс-тұрыстың тұрақсыздығы
Бұл белгілер пайда болғанда, жедел жәрдем шақыру қажет. Уақытылы көрсетілген көмек науқастың өмір сүру және қалпына келу мүмкіндігін арттырады.
Реабилитациядағы медбикенің рөлі
Инсульттен кейінгі реабилитация ұзақ уақытты қажет етеді және оның табысты болуы медициналық қызметкерлердің, әсіресе медбикенің біліктілігіне тікелей байланысты.
1. Пациенттің күнделікті күтімі
Инсульт алған науқастардың көбісі алғашқы кезеңде өздігінен қозғала алмайды, тіпті сөйлеу және тамақтану да қиынға соғады. Медбике:
- Науқастың төсекте дұрыс жатуын және қозғалуын қадағалайды;
- Терінің ойылуының (пролежни) алдын алады;
- Дұрыс тамақтануын және сұйықтық қабылдауын бақылайды;
- Гигиеналық күтімді жүзеге асырады.
2. Қозғалыс белсенділігін қалпына келтіру
Медбикелер физиотерапевт және реабилитолог мамандармен бірлесе отырып, науқастың бұлшық еттерін дамытуға көмектеседі. Олар:
- Жеңіл дене жаттығуларына көмектеседі;
- Қозғалу дағдыларын қайта қалыптастыруға қолдау көрсетеді;
- Пациентті өздігінен отыруға, тұруға, жүруге үйретеді.
3. Сөйлеу және когнитивті функцияларды қалпына келтіру
Инсульт көбінесе есте сақтау, сөйлеу және ойлау қабілетінің бұзылуына әкеледі. Бұл жағдайда медбике:
- Логопед және психолог мамандармен жұмыс жасайды;
- Пациенттің когнитивті дағдыларын қалпына келтіруге көмектеседі;
- Сабырлылық пен қолдау көрсету арқылы психоэмоционалды жағдайын жақсартады.
4. Пациенттің және оның туыстарының психологиялық жағдайын жақсарту
Инсульттен кейін науқастар өзін дәрменсіз сезініп, депрессияға түсуі мүмкін. Медбике пациентті жігерлендіріп, оның психологиялық тұрақтылығын сақтау үшін қолдау көрсетуі қажет. Сонымен қатар, науқастың отбасы мүшелеріне күтім жасауды үйрету маңызды.
5. Үй жағдайында күтім көрсету бойынша кеңес беру
Инсульттен кейінгі кезеңде науқастардың көбісі үйде күтімде болады. Медбике:
- Туыстарына науқасқа қалай дұрыс күтім жасау керектігін түсіндіреді;
- Арнайы жаттығулар мен терапияны қалай орындау керектігін үйретеді;
- Екінші рет инсульттің алдын алу шараларын ұсынады.
Қорытынды
Инсульттің алдын алу және қалпына келтіру үдерісінде медбикенің рөлі өте маңызды. Олар тек медициналық көмек көрсетіп қана қоймай, пациенттің денсаулығын жақсарту, тәуелсіз өмірге қайта бейімдеу және психологиялық қолдау көрсету үшін үлкен жауапкершілік алады.
Медбикенің кәсіби дағдылары, мейірімділігі мен жанашырлығы инсульт алған науқастың өмір сапасын жақсартуға және толыққанды өмірге оралуына ықпал етеді. Сондықтан бұл саладағы әрбір маман өз жұмысын үлкен жауапкершілікпен, шыдамдылықпен және жүрек жылуымен орындауы қажет.
