Мукашева Алмагул Басболатовна, Кардиолог медсестра, ГКП на ПХВ «Алакольская ЦРБ«
Жүрек-қан тамырлары ауруларының тобына артериялық гипертензия, атеросклероз, аритмия, жүректің ишемиялық ауруы, инсульт, миокард инфарктісі, коронарлық тромбоз және т.б. жатады.
Жүрек-қан тамырлары аурулары дүние жүзінде ерте өлім мен мүгедектіктің басты себебі болып қала береді. Дегенмен, адамдардың көпшілігі тіпті қауіп төніп тұрғанына күмәнданбайды және пайда болған белгілерді елемейді. Медициналық көмекке жүгіну өте кеш болады. Жүрек-қан тамыр ауруларынан өлім санының көбеюінің негізгі себептері – ауруларды тудыратын қауіп-қатер факторларынан (темекі шегу, ащы су, дененің артық салмағы) туралы аз хабардар болу, өз денсаулығына деген жауапкершіліктің жоқтығы, дәрігер мамандарына уақытылы қаралмау.
Жүрек-қан тамырлары ауруларының көріністері қандай? Бұл, ең алдымен, бас ауруы, желке аймағындағы ауырсыну, кеуденің ортасында, қолдарда, сол жақ иықта, шынтақтарда, жақтарда немесе арқада ауырсыну немесе ыңғайсыздық. Адамның тыныс алуының қиындауы немесе ентігу, жүрек айнуы немесе құсуы, бастың айналуы немесе есінен танып қалу, суық тер шығып, бозаруы мүмкін. Бұл белгілерді байқаған адамдар дереу медициналық көмекке жүгінуі керек.
Жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алу шаралары өмір бойы, туғаннан бастап кәрілікке дейін жүргізілуі керек. Жүрек-тамыр жүйесі аурулары қарқынды түрде жасарып келеді, бұл тек егде жастағы адамдар ғана емес, сонымен қатар зейнеткерлік жасқа жетпеген адамдар да ауруға бейім екенін білдіреді. Жүрек-қан тамыр ауруларының алдын алуға болады, бұл негізгі профилактикалық шараларды сақтауды талап етеді:
- Дұрыс тамақтану (тұзды, қантты, майлы және қуырылған тағамдарды тұтынуды шектеу, диетаға кептірілген жемістерді, жармаларды, сүт өнімдерін, теңіз балығын, шөптерді, көкөністерді, жемістерді қосу, күшті шайды, кофені, шоколадты қоспау, диетадан ащы дәмдеуіштерді алып тастау).
- Қан қысымын бақылау.
- Дене салмағын бақылау.
- Мүмкіндігінше көп қимылдар (жаяу жүру, спортпен айналысу, ұзақ серуендеу, таза ауамен демалу, жүзу).
- Салауатты өмір салты (салқын су құйып денені қатайту, контрастты душты қолдану, жалаң аяқ жүру, ваннаға, саунаға бару, осы әрекеттердің барлығы қан тамырларының қабырғаларын нығайтады).
- Жаман әдеттерден бас тарту (темекі шегу қан тамырлары арнасының тарылуына әкеледі, нәтижесінде жүрек қызметі нашарлайды, ал алкогольді асыра пайдалану жүрек, бауыр, ми және басқа органдардың ауруларының даму қаупін арттырады).
- Көбірек күліп, өмірден ләззат алу (стресс, ашу-ыза көріністерінен, жанжалдардан аулақ болыңыз және қоздырмаңыз, өзіңізге және адамдарға мейірімді болыңыз, реніштерді есте сақтауға тырыспаңыз, кешіруді үйреніңіз, адамға жағымды эмоциялар қажет).
- Салауатты ұйқы (ұйқы бүкіл дененің, соның ішінде жүректің күшін қалпына келтіреді).
- Жүйелі түрде кардиологтың профилактикалық тексеруінен өту, оның ұсынымдарын орындау және профилактикалық тексерулер жүргізу.
Қазақстанда жүрек-қан тамыр ауруларынан өлім санын азайту үшін барлық алғашқы медициналық көмек мекемелерінде кешенді алдын алу іс-шаралары жүргізілуде, соның бірі – тұрғындарды скринингтеу. Тексерулер тегін жүргізіледі.
