Жедел медициналық көмек көрсету кезінде нақты және жылдам әрекет ету өте маңызды. Әрбір секунд адамның өмірін сақтап қалу үшін шешуші рөл атқарады. Жедел медициналық көмек алгоритмдері түрлі жағдайларда (жарақаттар, инфаркт, инсульт және т.б.) медициналық қызметкерлерге дұрыс әрі тиімді шешім қабылдауға көмектеседі.
Жедел медициналық көмек көрсету алгоритмдері
- Жалпы алгоритм (алғашқы әрекеттер):
- Қауіпсіздік бағалау: Алдымен, өзіңіздің және зардап шеккен адамның қауіпсіздігін қамтамасыз етіңіз. Егер орын қауіпті болса (мысалы, өрт немесе жол-көлік оқиғасы), алдымен жағдайды қауіпсіз етуге тырысыңыз немесе жедел қызметтерді шақырыңыз.
- Зардап шегушінің жағдайын бағалау: Науқастың есін, тыныс алуын, тамыр соғысын тексеріңіз.
Егер есі бар болса: Науқаспен байланыс орнатыңыз, оның жағдайын, шағымдарын сұраңыз.
Егер есі жоқ болса: Тыныс алу мен тамыр соғысын дереу тексеріңіз.
- Жедел жәрдем шақыру: Жедел жәрдем қызметін шақыруды қамтамасыз етіңіз, олар келгенше алғашқы көмек көрсетуді жалғастырыңыз.
- Жүрек-өкпе реанимациясы (ЖӨР) алгоритмі:
- Егер науқастың тыныс алуы тоқтаған болса:
ЖӨР бастаңыз:
- Науқасты қатты тегіс жерге жатқызыңыз.
- Жүрекке тікелей қысым жасаңыз (қолды бір-бірінің үстіне қойып, кеуде ортасына 30 рет қысым жасаңыз).
- 30 рет қысымнан кейін, екі рет ауыз арқылы жасанды тыныс беріңіз.
- Бұл процесті жедел жәрдем келгенше немесе науқас тыныс ала бастағанша жалғастырыңыз.
- Қан кетуді тоқтату алгоритмі:
- Қан кетудің түрін анықтау:
Артериялық (қан ашық қызыл, қатты ағып жатқан) немесе веналық (қан қою қызыл, баяу ағатын) қан кетуді ажыратыңыз.
- Қан кетуді тоқтату әдістері:
Жараны басу: Таза матамен жараны басып, қан кетуді тоқтатыңыз.
Қысу байламын (жгут) қолдану: Егер қан кету қатты болса, артерия үстінен қысу байламын салыңыз.
Жараға давильная повязка қою: Егер қысу байламы жоқ болса, жараны таза таңғышпен байлап, қан кетуді тоқтатыңыз.
- Тыныс алу жолдарын бітеген кезде:
- Қақалу (обструкция) белгілері бар болса:
Науқас тұншығып, аузына қолын апарады.
- Геймлих әдісін қолданыңыз:
Науқастың артына тұрып, қолыңызды оның ішінің үстіне қойып, төменге және артқа қатты қысыңыз.
Бұл әдісті зат шыққанша немесе науқас тыныс ала бастағанша қайталаңыз.
- Инфаркт кезіндегі алгоритм:
- Науқасты тыныштандырып, отырыңыз немесе жатқызыңыз.
- Ауырсынуды азайту үшін:
Науқасқа нитроглицерин таблеткасын беру немесе басқа ауырсынуды басатын дәрі беру қажет.
- Жедел жәрдем шақырыңыз және науқасқа толық тыныштық беріңіз.
- Инсульт кезінде алғашқы көмек:
- FAST тестін қолдану (бет, қолдар, сөйлеу):
F (Face): Науқастан күлімсіреуді сұраңыз. Егер бір жақ бет салбырап тұрса, бұл инсульт белгісі.
A (Arms): Науқастан қолдарын көтеруді сұраңыз. Егер бір қол әлсіз немесе қозғалмаса, бұл да белгі.
S (Speech): Науқастан қарапайым сөйлем айтуын сұраңыз. Егер сөйлеуде қиындықтар болса, бұл дабыл болуы мүмкін.
T (Time): Егер белгілер болса, дереу жедел жәрдем шақырыңыз.
- Естен тану (обморок):
- Науқасты тегіс жерге жатқызыңыз, аяқтарын көтеріп, қан айналымын жақсартыңыз.
- Желдетуді қамтамасыз етіңіз, тар киімдерді шешіп немесе босатыңыз.
- Егер тыныс алу тоқтаса, жүрек-өкпе реанимациясын бастаңыз.
Қорытынды
Жедел медициналық көмек алгоритмдерін білу және дұрыс қолдану – әрбір адамның өмірін сақтап қалудағы маңызды дағды. Медициналық қызметкерлер мен қарапайым адамдар осы алгоритмдерді меңгеріп, қажет кезде тез әрі дұрыс әрекет ете алса, көптеген өмірлерді сақтап қалуға болады.
Автор: Рахадилова Рита Максатовна, соматическое отделения палатная медсестра
ГКП на ПХВ Многопрофильная областная детская больница г.Талдыкорган
