Авторлар: Агибаева Динара Дүйсебекқызы, Серикова Ельмира Омарбекқызы, Шалова Нұргүл Рашидқызы — Жансақтау бөлімінің мейірбикелері.
Қордай аудандық ауруханасы, Жамбыл облысы
Жедел коронарлық синдром (ЖКС) – бұл жүректің қан айналымындағы кенеттен болатын бұзылыстармен байланысты ауыр жағдай, ол шұғыл көмек көрсетуді талап етеді. Әртүрлі түрлеріне қарай (ST сегменті көтерілуімен немесе көтерілуінсіз миокард инфарктісі және тұрақсыз стенокардия), емдеу тактикасы өзгеруі мүмкін. Дегенмен, басты фактор уақыт болып табылады: көмек неғұрлым ерте көрсетілсе, соғұрлым жақсы нәтижеге қол жеткізу мүмкіндігі артады. Бұл жағдайда мейірбикелер жедел көмек көрсету, диагноз қою және пациенттің жағдайын қадағалауда маңызды рөл атқарады.
Этиологиясы мен патогенезі
ЖКС жүрекке қан жеткізетін коронарлық артерияның кенеттен бітелуі немесе спазмы салдарынан туындайды. Миокард инфарктісі жүрекке қан жеткізудің толық немесе жартылай тоқтауынан пайда болады, бұл ишемия мен жүрек бұлшықетінің некрозына әкеледі. Қауіп факторларының қатарына артериялық гипертензия, қант диабеті, шылым шегу, семіздік және генетикалық бейімділік жатады.
Мейірбикенің ЖКС диагностикасындағы рөлі
Мейірбикелер, әсіресе жансақтау және кардиология бөлімдерінде жұмыс істейтіндер, ЖКС белгілері бар науқастарды алғашқы болып тексереді. Негізгі симптомдары мыналар:
Кеудедегі ауру, ол сол қолға, мойынға немесе арқаға таралуы мүмкін;
Тыныс алудың қиындауы (ентігу);
Тахикардия немесе аритмия;
Тершеңдік, салқын тер;
Қорқыныш, әлсіздік.
Науқастың жағдайын дұрыс бағалау үшін мейірбике артериялық қысымды, жүрек соғу жиілігін өлшеп, ЭКГ арқылы бақылау жүргізеді. Ауру сипатын және симптомдардың ауырлығын тез анықтау өте маңызды, себебі бұл дәрігерге уақтылы ақпарат беруді қамтамасыз етеді.
ЖКС күдігі болған жағдайда мейірбикенің іс-әрекет алгоритмі
- Жедел медициналық көмекті қамтамасыз ету. Мейірбике ЖКС күдігі бар жағдайларда дереу дәрігерге хабарлауы керек және алғашқы көмек көрсетуді бастайды. Бұл мыналарды қамтиды:
Науқасты мониторға қосып, өмірлік көрсеткіштерді (ЭКГ, артериялық қысым, сатурация) үздіксіз бақылау;
Тіндердің оттегімен қамтамасыз етілуін жақсарту үшін науқасқа оттегі беру.
- Препараттарды енгізу үшін тамырішілік қолжетімділікті қамтамасыз ету. Мейірбике инфузиялық терапия және дәрі-дәрмектерді енгізу үшін тамырішілік катетерді орнатуы керек.
- Науқастың жағдайын бақылау. Дәрігер белгілеген дәрі-дәрмектерді (нитраттар, антикоагулянттар, ауырсынуды басатын дәрілер) енгізгеннен кейін, мейірбике науқастың жағдайын қадағалап, артериялық қысым, жүрек соғу жиілігі мен оттегі сатурациясының көрсеткіштерін үнемі бақылап отырады.
- Психологиялық қолдау көрсету. ЖКС ауыр жағдай болғандықтан, науқаста өлімнен қорқу сезімі болуы мүмкін. Мейірбике науқасқа қажетті көмектің көрсетіліп жатқанын түсіндіру арқылы оны сабырға шақыруы керек, бұл стресс пен үрейді азайтуға көмектеседі.
Асқынулардың алдын алу және науқасқа күтім жасау
Науқастың жағдайы тұрақталғаннан кейін, мейірбикенің негізгі міндеті – асқынулардың алдын алу. Бұл келесі іс-шараларды қамтиды:
Артериялық қысым мен жүрек соғу жиілігін үнемі өлшеу;
Қандағы қант деңгейін бақылау (әсіресе қант диабеті бар науқастарда);
Дәрігердің тағайындаған физикалық жаттығулар мен тыныс алу техникаларын орындауға көмектесу;
Науқас пен оның туыстарына оңалту ережелерін, соның ішінде өмір салтын өзгерту (диета, темекі шегуден бас тарту, холестерин деңгейін бақылау) туралы түсіндіру.
ЖКС қайталануын болдырмаудағы мейірбикенің рөлі
ЖКС өткерген науқастарға қайталану қаупін азайту үшін мейірбикелердің алдын алу шаралары өте маңызды. Бұл дәрі-дәрмектерді дұрыс қабылдауды үйретуді (антикоагулянттар, статиндер, бета-блокаторлар), холестерин мен артериялық қысымды бақылауды қамтиды. Сондай-ақ, мейірбикелер науқастарға өмір салтын өзгерту қажеттілігін түсіндіреді: темекі шегуді тоқтату, май мен тұз мөлшері аз диета ұстану, орташа физикалық белсенділікке мән беру. Осы шараларды түсініп, орындайтын науқастарда жүрек ұстамасының қайталану ықтималдығы азаяды және өмір сүру сапасы жақсарады.
Қорытынды
Жедел коронарлық синдром – науқасқа жедел және кәсіби медициналық көмекті қажет ететін ауыр жағдай. Жансақтау бөлімінің мейірбикелері бұл үдерісте маңызды рөл атқарады: олар ЖКС белгілерін дер кезінде анықтап, шұғыл көмек көрсетуді ұйымдастырып, науқастың жағдайын тұрақтандыруға көмектеседі. Командалық жұмыстың тиімділігі және мейірбикенің кәсіби шеберлігі науқастың өмірін сақтап қалып, оның әрі қарайғы оңалту нәтижелеріне тікелей әсер етеді.
