Авторлар:Алимсияева Гаухар Дуйсеновна ,Суйгенбаева Жазира Нуракыновна, Тлеубердина Гүлжан Тлеубердықызы Жетісу облысы Ақсу Ауданы, Жансүгіров ауылы,Ақсу аудандық орталық ауруханасы Балалар бөлімінің, Кезекші мейірбикелері
Анафилактикалық шок – бұл ауыр аллергиялық реакция, ол тез дамып, өмірге қауіп төндіруі мүмкін. Ол дәрі-дәрмекке, тағамға, жәндіктердің шағуына немесе басқа аллергендерге реакция ретінде пайда болады. Сондықтан шұғыл көмек көрсету маңызды.
- Анафилактикалық шоктың алғашқы белгілері
Шоктың белгілері жылдам дамиды, бірнеше секундтан бірнеше минутқа дейін созылуы мүмкін:
Тері және шырышты қабаттар реакциясы: қышу, есекжем (крапивница), бөртпе, ісіну (Квинке ісігі).
Тыныс алу жолдарының бұзылыстары: тұншығу, көмей ісінуі, қатты жөтел, ысқырықты тыныс, дауыстың қарлығуы.
Жүрек-қантамырлық симптомдар: қан қысымының күрт төмендеуі, әлсіздік, есінен тану, жүрек соғысының жиілеуі (тахикардия).
Асқазан-ішек белгілері: жүрек айну, құсу, іш өту, іштің ауыруы.
- Алғашқы көмек көрсету алгоритмі
I. Қауіп факторын жою
Аллергенмен байланысты тоқтату (егер мүмкін болса).
Егер жәндік шақса, шағылған жерден араның бізін алып тастау керек.
Дәрілік препарат енгізілсе, инъекция аймағын шектеу (суық басу, егер аяқ-қолға жасалған болса, жгут салу).
II. Шұғыл медициналық көмек шақыру
Дереу 103 немесе 112 нөміріне қоңырау шалып, «Анафилактикалық шок» деп нақты айту.
Бала есін жоғалтса, реанимациялық шараларды бастауға дайын болу.
III. Балаға қауіпсіз жағдай жасау
Баланы горизонтальді қалыпқа жатқызу, аяқтарын көтеру (қан айналымын жақсарту үшін).
Тыныс алуды жеңілдету үшін мойнындағы тығыз киімді шешу.
Егер құсу болса, басын бір жаққа бұру (тұншығудың алдын алу үшін). - Дәрілік көмек көрсету (егер мүмкіндік болса)
I. Адреналин (эпинефрин) енгізу – негізгі дәрі
0,01 мг/кг адреналин (1:1000 ерітінді)
Бұлшықет ішіне (санның бүйір бөлігіне) енгізіледі.
Қайта енгізуге рұқсат етіледі (әр 5-10 минут сайын, егер әсер болмаса).
II. Антигистаминдік препараттар (аллергияға қарсы)
Дифенгидрамин (димедрол) немесе хлоропирамин (супрастин) – бұлшықет ішіне енгізіледі.
Егер инъекция мүмкін болмаса, таблетка түрінде беруге болады.
III. Глюкокортикостероидтар (ауыр реакция үшін)
Преднизолон немесе дексаметазон – ісіну мен қабынуды азайтады.
Тамырішілік немесе бұлшықет ішіне енгізіледі. - Жағдайды бақылау
Тыныс алу жиілігін, жүрек соғысын, артериялық қысымды әр 5 минут сайын тексеру.
Баланы үнемі бақылауда ұстау (шок қайталануы мүмкін).
Егер тыныс алу тоқтаса – жасанды тыныс алу және жүрек массажын бастау. - Медициналық мекемеге жатқызу
Анафилактикалық шоктан кейін бала міндетті түрде реанимация немесе қарқынды терапия бөліміне жатқызылуы керек.
Себебі шок екінші рет қайталануы мүмкін (бифазалық анафилаксия).
Дәрігерлер қосымша инфузиялық терапия (ерітінділер, плазма алмастырушылар) және симптоматикалық ем жүргізеді.
Қорытынды
Анафилактикалық шок – тез әрекет етуді талап ететін ауыр жағдай. Алғашқы көмек уақытылы көрсетілсе, баланың өмірін сақтап қалуға болады. Медициналық қызметкерлер мен ата-аналар бұл алгоритмді жақсы білуі қажет. Ең бастысы – адреналинді мүмкіндігінше ертерек енгізу және дереу жедел жәрдем шақыру.
