Авторы:
Жумадилова Лаура Жакипбековна — әскери лазареттің медицина бөлімінің бас мейіргері, МУА негізгі персоналы
Копабаева Ализа Кажмухановна — медицина ротаcының госпитальға дейінгі бөлімшесінің аға маманы, кіші сержант, әскери бөлім №12740-тың мейірбикесі
Кіріспе
Артериялық гипертензия (АГ) немесе жоғары қан қысымы — бұл жүрек-қантамыр жүйесінің ең кең таралған және қауіп төндіретін созылмалы ауруларының бірі. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) деректеріне сәйкес, әлем бойынша ересек адамдардың үштен бірі артериялық гипертензиямен ауырады.
Әскери қызмет жағдайында физикалық және эмоционалдық жүктеме, ұйқының жеткіліксіздігі мен дұрыс тамақтанбау — гипертензия дамуына себеп болатын негізгі факторлар. Сондықтан бұл дертті уақтылы анықтап, мейірбикелік бақылау жүргізу — басты міндеттердің бірі.
АГ-ның себептері мен қауіп факторлары
Генетикалық бейімділік
Созылмалы стресс және жүйке ширығуы
Семіздік
Тұзды және майлы тағамдарды артық тұтыну
Шылым шегу мен алкогольді қолдану
Аз қимылды өмір салты
Қант диабеті және холестериннің жоғары деңгейі
Негізгі белгілері
Артериялық гипертензия ұзақ уақыт бойы ешқандай белгілер бермеуі мүмкін, сондықтан ол жиі «үнсіз өлтіруші» деп аталады. Аурудың алғашқы белгілері мыналар болуы мүмкін:
Бас ауруы (әсіресе желке тұсында)
Бас айналу, көз алдында «шақпақтар»
Тез шаршау, әлсіздік
Жүрек қағуы
Тыныс алудың ауырлауы
Көңіл-күйдің құбылуы, ашушаңдық
Диагностикасы
Мейірбике артериялық қысымды дұрыс өлшеп, күнделікті мониторинг жүргізуі тиіс. Диагноз қойылғаннан кейін науқастың жағдайы жүйелі түрде бақылануы қажет.
Диагноз қойылады, егер:
Систолалық қысым ≥ 140 мм сын.бағ.
Диастолалық қысым ≥ 90 мм сын.бағ.
Мейірбикенің негізгі міндеттері
- Бақылау және мониторинг:
Қан қысымын күнделікті өлшеу
Науқастың салмағын, жүрек соғуын, жалпы жағдайын бақылау
Қауіп факторларын бағалау және тіркеу
- Медицина көмегі:
Дәрігердің тағайындауын қадағалау
Қан қысымын түсіретін дәрілердің уақытылы қабылдануын бақылау
Дағдарыс кезінде (гипертониялық криз) шұғыл көмек көрсетуге дайын болу
- Ағарту және кеңес беру:
Қалыпты өмір салтын ұстанудың маңыздылығын түсіндіру
Тұзды тұтынуды шектеу, дұрыс тамақтану, қозғалыс белсенділігі
Стресті басқару, темекі мен алкогольден бас тарту
Дәрі-дәрмекті үздіксіз қабылдаудың қажеттілігі
- Әскери ортадағы ерекшеліктер:
Тәртіп пен кестеге бағыну арқылы емдеу тәртібін жеңілдету
Командирлерге және жеке құрамға гипертония белгілері мен қауіптілігі туралы түсіндіру
Ұжымдық алдын алу шараларын ұйымдастыру
Алдын алу шаралары
Қалыпты дене салмағын сақтау
Қимыл-қозғалысты арттыру (күніне кемінде 30 минут жүру)
Тұзды тұтынуды 5 г/тәулікке дейін шектеу
Қаныққан майлардан бас тарту, жеміс-жидекке бай диета
Алкоголь мен темекіні шектеу
Қан қысымын аптасына кемінде 2 рет өлшеу
Қорытынды
Артериялық гипертензия — өмір бойы медициналық бақылауды қажет ететін ауру. Бірақ дұрыс ем мен мейірбикелік бақылау арқылы асқынулардың алдын алуға, өмір сапасын арттыруға болады.
Әскери қызмет жағдайында мейірбикенің рөлі ерекше: ол тек медициналық көмек көрсетуші ғана емес, науқасқа ең жақын қолдау, тәртіп пен сенімділіктің үлгісі.
