Балалардағы аллергиялық реакциялар – бұл жиі кездесетін және кейде қауіпті жағдайлар, олар дененің әртүрлі факторларға шамадан тыс реакциясы ретінде пайда болады. Аллергия кез-келген жастағы балада болуы мүмкін және әртүрлі заттарға (тағам, дәрі-дәрмек, өсімдіктердің тозаңы, жануарлар және т.б.) аллергиялық реакция тудыруы ықтимал. Сондықтан бұл реакциялардың негізгі белгілерін дер кезінде тану және қажетті шараларды қабылдау өте маңызды.
Аллергияның маңызды белгілері
- Тері белгілері:
Қызару, қышу, есекжем (қызғылт немесе қызыл бөртпелер).
Терінің қабыршақтануы, құрғауы немесе ісінуі.
Кейде теріде көпіршіктер немесе жаралар пайда болуы мүмкін.
- Тыныс алу жүйесінің белгілері:
Мұрыннан су ағу, түшкіру, мұрынның бітелуі.
Жиі немесе қиындаған тыныс алу, ысқырықты демалу.
Кеудедегі ауырсыну немесе қысылу.
Құрғақ, үзіліссіз жөтел, әсіресе түнде немесе жату кезінде.
- Көз белгілері:
Қызару, көздің қышуы және жас ағу.
Қабақтардың ісінуі.
- Асқазан-ішек жолының белгілері:
Жүрек айнуы, құсу.
Іштің ауыруы, іш өтуі.
- Анафилаксия (аллергияның ауыр, өмірге қауіп төндіретін реакциясы):
Тыныс алудың қиындауы, ауыз немесе тамақтың ісінуі.
Жүрек соғысының жиілеуі немесе әлсіреуі.
Теріде есекжемнің пайда болуы, бірақ барлық жағдайларда емес.
Бас айналу, есін жоғалту.
Аллергияға күдіктенген кезде медбикенің әрекеттері
- Баланы бақылау және белгілерді анықтау:
Егер бала аллергиялық реакцияның белгілерін көрсетсе (мысалы, теріде бөртпе пайда болса немесе тыныс алуы қиындаса), медбике дереу жағдайды бағалауы керек.
Ауыр белгілер (анафилаксия) пайда болса, жылдам әрекет ету өте маңызды, себебі бұл өмірге қауіп төндіруі мүмкін.
- Жедел медициналық көмек шақыру:
Егер аллергия белгілері күшейіп жатса немесе анафилаксияға күдік бар болса, шұғыл жедел жәрдем шақыру қажет.
Көмек келгенше баланың жағдайын бақылауда ұстау қажет.
- Аллергенмен байланысты жою:
Аллергия тудыруы мүмкін затты анықтауға және онымен байланысты тоқтатуға тырысыңыз (мысалы, тамақты алып тастау немесе жәндіктердің шағуынан кейін жалғанған аймақты өңдеу).
Егер бұл тағам аллергиясы болса, баланы одан әрі тамақтандыруды дереу тоқтатыңыз.
- Эпинефрин (адреналин) енгізу:
Егер балада анафилаксия белгілері байқалса, дереу эпинефринді (адреналин) енгізу қажет. Медбике бұл дәріні қалай қолдану керектігін білуі керек, әсіресе балада аллергия тарихы бар болса.
Эпинефрин инъекциясы анафилактикалық шоктың алдын алуға көмектеседі, бұл өмірге қауіп төндіретін жағдайды болдырмауға ықпал етеді.
- Антигистаминді дәрі-дәрмектерді қолдану:
Егер аллергия жеңіл немесе орташа деңгейде болса (мысалы, тері реакциялары немесе мұрыннан су ағуы), антигистаминді дәрі-дәрмектер (мысалы, супрастин немесе тавегил) көмектеседі.
Дәрі-дәрмекті дәрігер тағайындаған жағдайда ғана қолдану қажет.
- Бала мен ата-аналарды тыныштандыру:
Аллергиялық реакция кезінде бала мен оның ата-аналары қорқыныш сезінуі мүмкін. Медбике жағдайды бақылауға алып, балаға және оның ата-аналарына сабырлы әрі сенімді түрде қолдау көрсетуі керек.
Ата-аналарға жағдайды түсіндіру және медициналық көмек көрсету шараларын түсіндіру өте маңызды.
- Кезек күттірмейтін шаралар:
Егер тыныс алу жолдары ісінсе, медбике балаға дұрыс тыныс алу позициясын беріп, таза ауа жеткізуі керек.
Жүрек соғысы әлсіреген немесе тыныс алу тоқтаған жағдайда, жүрек-өкпе реанимациясын бастау қажет.
Аллергиядан кейінгі бақылау және алдын алу
- Аллергологқа жолдау:
Аллергиялық реакция болғаннан кейін бала аллерголог дәрігерге жолдануы тиіс. Дәрігер аллергияның себептерін анықтап, қажетті сынақтарды өткізеді.
- Аллергеннен аулақ болу:
Аллергия тудыратын зат анықталғаннан кейін, баланың ата-аналарына аллергеннен аулақ болуға кеңес беріледі. Мысалы, тағамдық аллергия болса, бала бұл тағамнан толық бас тартуы қажет.
- Аллергияның алдын алу шаралары:
Аллергиялық реакциялардың алдын алу үшін балаға арнайы диета немесе өмір салты тағайындалуы мүмкін.
Ата-аналарға және балаға эпинефрин автожүйесін қалай пайдалану керектігі туралы ақпарат берілуі мүмкін, бұл анафилаксияның алғашқы белгілерінде қолдануға арналған.
Қорытынды
Балалардағы аллергиялық реакцияларды ерте тану және жедел әрекет ету – бала өмірін сақтап қалуда шешуші рөл атқарады. Медбике аллергияның белгілерін анықтап, жылдам және дұрыс шаралар қолдана білуі керек. Бұл процесте ата-аналарды ақпараттандыру және қолдау да маңызды, себебі аллергиялық реакциялар көптеген жағдайда қайталануы мүмкін, сондықтан алдын алу шараларын білу – олардың бала денсаулығын сақтауына көмектеседі.
Автор: Рахадилова Рита Максатовна, соматическое отделения палатная медсестра
ГКП на ПХВ Многопрофильная областная детская больница г.Талдыкорган
