Авторы: Танабаева Толғанай Абдимажитовна, операциялық мейірбике
Садыкбекова Гулнара Жумановна, посттық мейірбике
Умбеталиева Ботагөз Капаровна, операциялық мейірбике
Кербұлақ аудандық орталық ауруханасы
Өттас ауруы (холелитиаз) – бұл өт қабында немесе өт жолдарында тас түзілуімен сипатталатын ауру. Бұл жағдай ас қорыту жүйесінің бұзылуына әкеліп, ауырсыну мен асқынулар тудыруы мүмкін. Уақтылы диагноз қойылып, дұрыс ем қабылдаған жағдайда аурудың алдын алуға немесе оны тиімді емдеуге болады.
Аурудың себептері
Өттас ауруының дамуына келесі факторлар әсер етеді:
Метаболизм бұзылыстары:
Холестериннің, билирубиннің жоғарылауы.
Тамақтану ерекшеліктері:
Майлы және жоғары калориялы тағамдарды артық тұтыну.
Тұқымқуалаушылық:
Отбасында өттас ауруының болуы.
Гормондық өзгерістер:
Жүктілік, гормондық препараттарды қабылдау.
Өт қабының дұрыс жұмыс істемеуі:
Өттің тоқырауы немесе дұрыс ағып кетпеуі.
Өттас ауруының белгілері
Аурудың белгілері тас түзілуінің мөлшеріне, санына және орналасуына байланысты әртүрлі болуы мүмкін.
Негізгі белгілері:
Ауырсыну синдромы:
Оң жақ қабырға астындағы ауырсыну (өт шаншуы);
Ауырсыну тамақ ішкеннен кейін күшеюі мүмкін.
Ас қорыту бұзылыстары:
Жүрек айнуы, құсу;
Қатты ащы дәм сезіну.
Жалпы әлсіздік:
Бас айналу, шаршағыштық.
Тері мен шырышты қабықтардың сарғаюы:
Өт жолдарының бітелуі кезінде байқалады.
Диагностика әдістері
Өттас ауруын анықтау үшін келесі диагностикалық әдістер қолданылады:
Ультрадыбыстық зерттеу (УДЗ):
Өт қабындағы тастарды және олардың мөлшерін анықтауға мүмкіндік береді.
Рентгенография:
Кейбір өт тастарын анықтайды.
Қан талдауы:
Қабыну процесін анықтау (лейкоцитоз, билирубин деңгейі).
Эндоскопиялық холангиография:
Өт жолдарының құрылымын зерттеу.
Емдеу жолдары
Өттас ауруын емдеу әдістері тастардың мөлшеріне, орналасуына және науқастың жалпы жағдайына байланысты таңдалады.
Консервативті емдеу:
Диета: Майлы, қуырылған, ащы тағамдарды шектеу.
Дәрі-дәрмек терапиясы:
Өт қышқылдарын қолдану (тас ерітуші препараттар);
Ауырсынуды басатын дәрілер.
Хирургиялық емдеу:
Лапароскопиялық холецистэктомия:
Өт қабын минималды инвазивті әдіспен алып тастау.
Ашық холецистэктомия:
Күрделі жағдайларда немесе үлкен тастар болғанда қолданылады.
Тастарды ультрадыбыспен немесе лазермен ұсақтау:
Кішкентай тастарды жою үшін қолданылады.
Алдын алу шаралары
Өттас ауруының алдын алу үшін:
Теңгерімді тамақтану;
Дененің салмағын бақылау;
Физикалық белсенділікті арттыру;
Уақытында медициналық тексеруден өту.
Қорытынды
Өттас ауруы – уақтылы емделмесе, ауыр асқынуларға әкелетін созылмалы ауру. Алғашқы белгілері пайда болғанда дәрігерге жүгіну және дұрыс өмір салтын ұстану – аурудың алдын алудың ең тиімді тәсілі.
