Авторлар: Өмірзақ Әлібек Берікұлы, Турмусов Дидар Жанкелдіұлы
ШЖҚ Астана қалалық жедел жәрдем станциясы, шығу бригада фельдшері
Кіріспе
Жіті коронарлық синдром (ЖКС) – бұл миокард ишемиясының күрт күшеюінен болатын шұғыл жағдай, көбіне миокард инфарктіне әкеледі. Бұл патологияның жедел сатысында дұрыс және уақытылы алғашқы медициналық көмек көрсетілмесе, пациенттің өміріне тікелей қауіп төнеді. Госпитальға дейінгі кезеңде жедел жәрдем бригадасының жұмысы пациенттің өмірі мен ұзақ мерзімді болжамының кілті болып табылады.
Жіті коронарлық синдромның патофизиологиясы және түрлері
ЖКС патогенезі көбіне коронарлық артериялардың атеросклерозына және олардың тромбозына негізделген. Бұл қан ағысының күрт төмендеуіне немесе толық тоқтауына әкеліп, миокард ишемиясын туғызады.
ЖКС негізгі түрлері:
ST сегментінің көтерілуімен жүретін миокард инфаркті (STEMI): толық коронарлық окклюзия нәтижесінде пайда болады.
ST сегментінің көтерілуінсіз миокард инфаркті (NSTEMI): артериялардың жартылай окклюзиясына байланысты дамиды.
Тұрақсыз стенокардия: ишемия бар, бірақ миокард некрозы жоқ.
Бұл түрлердің әрқайсысы шұғыл және дәл диагностиканы, сондай-ақ сәйкес емдік тактиканы талап етеді.
Клиникалық көріністері
Негізгі симптомдар:
Төс артындағы қысып, күйдіріп ауырсыну, кейде сол қолға, жауырынға немесе жаққа таралады.
Ауырсыну 10 минуттан ұзақ сақталады және нитроглицеринмен басылмайды.
Ентігу, суық тер, әлсіздік, жүрек айну.
Атипикалық көріністері:
Егде жастағы пациенттерде және қант диабетімен ауыратындарда ауырсыну синдромы болмауы мүмкін, тек ентігу, әлсіздік немесе аритмия байқалады.
Госпитальға дейінгі кезеңдегі медициналық көмек алгоритмі
- Диагностика және бастапқы бағалау
Пациенттің өмірлік маңызды көрсеткіштерін жылдам анықтау:
Қан қысымы, жүрек соғу жиілігі (ЖСЖ), тыныс алу жиілігі (ТЖ), сатурация (SpO2).
Электрокардиограмма (ЭКГ): ST сегментінің көтерілуін немесе ишемиялық өзгерістерді анықтау. - Оттегі терапиясы
Гипоксия (сатурация <90%) кезінде 4-6 л/мин оттегі беру. - Дәрілік терапия
Антиангинальды терапия:
Нитроглицерин: тіл астына 0,3-0,6 мг әр 5 минут сайын (гипотензия болмаған жағдайда).
Анальгетикалық терапия:
Морфин: ауырсыну нитроглицеринмен басылмаса, 2-5 мг вена ішіне баяу енгізіледі.
Антиагреганттар:
Аспирин: 160-325 мг шайнау (тромбоциттер агрегациясын төмендету үшін).
Клопидогрел: 300-600 мг, егер реперфузия жоспарда болса.
Антикоагулянттар:
Гепарин: 70-100 ЕД/кг вена ішіне (STEMI кезінде ПКА-ға дейін).
Бета-блокаторлар:
Гипертензия немесе тахикардия кезінде метопрололды қолдану.
- Пациентті тұрақтандыру және тасымалдау
Пациентті алғашқы 90 минут ішінде перкутандық коронарлық араласу (ПКА) жүргізетін кардиологиялық орталыққа жеткізу.
Егер ПКА қолжетімсіз болса, тромболитикалық терапия жүргізу.
Госпитальға дейінгі кезеңдегі қиындықтар
Диагностикалық мәселелер:
Атипикалық симптомдары бар пациенттерді (қарттар, диабетпен ауыратындар) диагностикалау.
ЖКС-ты өкпе эмболиясынан, аортаның ажырауынан ажырату қажеттілігі.
Тактикалық қиындықтар:
Полиморбидті пациенттерде (бірнеше созылмалы аурулар) емдеу стратегиясын бейімдеу.
Уақыт факторын сақтау: 120 минут ішінде реперфузиялық терапияны бастау.
Халықаралық стандарттар және заманауи ұсынымдар
2021 жылғы Еуропалық кардиологиялық қоғамның (ESC) ұсынымдарына сәйкес:
ST сегментінің көтерілуімен инфаркті бар пациенттерде алғашқы реперфузиялық терапия 90 минуттан кешіктірілмей басталуы тиіс.
Реперфузияға дейінгі дәрілік терапия қатаң түрде алгоритм бойынша жүргізілуі қажет.
Госпитальға дейінгі тромболитикалық терапия көрсеткіштерге сай орындалуы тиіс.
Қорытынды
Жіті коронарлық синдром – бұл пациенттің өмірі үшін күреске тең жағдай. Жедел жәрдем бригадасының жылдам әрі кәсіби әрекеттері пациенттің болжамын жақсартады және өлім-жітімді азайтады. Халықаралық стандарттарды сақтау, диагностиканың дәлдігі және заманауи терапиялық тәсілдер жедел жәрдем қызметкерлерінің еңбегін тиімдірек етеді. Госпитальға дейінгі кезеңдегі сапалы көмек – пациенттің өмірін сақтап қалудың басты кепілі.
