Авторлар: Есимбекова Гульнар Абутаевна — Есболған Жайсанбаев орта мектебінің мейіргері
Каймолдина Майра Есимбаевна— Есболған Жайсанбаев орта мектебінің жалпы практика мейіргері
Курмангалиева Сара Орынбаевна- Есболған Жайсанбаев орта мектебінің емшара бөлмесінің мейіргері
Артериялық гипертензия – қан қысымының тұрақты түрде жоғарылауы, ол жүрек-қан тамыр жүйесіне үлкен қауіп төндіреді. Бұл ауру инсульт, инфаркт, жүрек жеткіліксіздігі және басқа да асқынулардың негізгі себебі болып табылады. Сондықтан қан қысымын тұрақты бақылау, өмір салтын өзгерту және дәрігердің ұсынымдарын орындау – гипертензиясы бар пациенттер үшін аса маңызды.
- Артериялық гипертензияның негізгі себептері
Гипертензияның дамуына әкелетін негізгі факторлар:
Тұқым қуалаушылық – егер отбасында гипертониямен ауыратын адамдар болса, тәуекел жоғарылайды;
Құрамында тұзы жоғары тағамдарды жиі тұтыну – тұз ағзада сұйықтықтың жиналуына себеп болып, қан қысымын жоғарылатады;
Қимылсыз өмір салты – физикалық белсенділіктің төмендеуі қан айналымының нашарлауына және артық салмақ жинауға ықпал етеді;
Артық салмақ және семіздік – дене салмағының артуы жүрекке қосымша жүктеме түсіреді;
Шылым шегу және алкогольді шамадан тыс тұтыну – қан тамырларының тарылуына және қан қысымының жоғарылауына әкеледі;
Созылмалы стресс – жүйке жүйесінің шамадан тыс жүктемесі гормоналды өзгерістер тудырып, қан қысымын тұрақты түрде жоғарылатуы мүмкін.
- Қан қысымын бақылаудың маңыздылығы
Артериялық гипертензияны бақылау пациенттердің өмір сапасын жақсартып, ауыр асқынулардың алдын алуға мүмкіндік береді. Қан қысымын тұрақты бақылау:
Инсульт пен жүрек талмасының қаупін төмендетеді;
Бүйрек жеткіліксіздігінің алдын алады;
Көру қабілетін сақтауға көмектеседі;
Бас ауруы, әлсіздік, бас айналу сияқты белгілерді азайтады.
- Қан қысымын бақылау әдістері
Үй жағдайында қан қысымын өлшеу
Пациенттерге қан қысымын күнделікті бақылап отыру ұсынылады. Ол үшін үй жағдайында электрондық немесе механикалық тонометр пайдаланылады.
Қан қысымын дұрыс өлшеу ережелері:
Өлшеуді тыныш күйде, тамақтан кейін 30 минуттан соң жүргізу;
Өлшеу алдында кофеин, темекі немесе алкоголь тұтынбау;
Отырған кезде арқаны тік ұстап, аяқты айқастырмау;
Қолды жүрек деңгейіне қою;
Бірнеше өлшеу жүргізіп, орташа мәнін есептеу.
Диета және дұрыс тамақтану
Тұзды тұтынуды шектеу – күніне 5 граммнан аспауы тиіс;
Калийге бай тағамдарды тұтыну – банан, картоп, шпинат, жаңғақтар;
Жануар майларын азайту – балық, тауық еті, зәйтүн майын қолдану;
Қантты және көмірсуы көп тағамдарды шектеу – газдалған сусындар, тәттілер;
Суды жеткілікті мөлшерде тұтыну – күніне кемінде 1,5-2 литр.
Физикалық белсенділік
Жаяу жүру, йога, жүзу – жүрек-қан тамыр жүйесін нығайтады;
Күніне кемінде 30 минут физикалық жаттығу жасау ұсынылады;
Артық салмақтан арылу үшін кардио-жаттығулар жасау тиімді.
Дәрі-дәрмекпен емдеу
Гипертензияны емдеу дәрігердің тағайындаған дәрілерін тұрақты қабылдауды талап етеді. Негізгі дәрілік топтар:
Диуретиктер – артық сұйықтықты шығару арқылы қысымды төмендетеді;
Бета-блокаторлар – жүрек соғу жиілігін төмендетеді;
Кальций антагонисттері – қан тамырларын кеңейтеді;
АСФ ингибиторлары – қан тамырларын босаңсытады.
Дәрілерді өз бетінше тоқтатуға болмайды, себебі ол қан қысымының күрт көтерілуіне және асқынуларға әкелуі мүмкін.
- Артериялық гипертензиямен өмір сүру
Артериялық гипертензия диагнозы қойылған пациенттерге өмір салтын түбегейлі өзгерту қажет. Негізгі ұсынымдар:
Тұрақты медициналық тексерулерден өту;
Тамақтану тәртібін қатаң сақтау;
Стресті басқару әдістерін қолдану (медитация, тыныс алу жаттығулары);
Темекі мен алкогольден толық бас тарту;
Белсенді қозғалысты әдетке айналдыру;
Дәрігердің барлық ұсынымдарын орындау.
- Қорытынды
Артериялық гипертензия – дұрыс бақылау мен басқаруды талап ететін созылмалы ауру. Өмір салтын өзгерту, дәрігердің кеңесін орындау және тұрақты қан қысымын бақылау арқылы науқастар өз жағдайын жақсарта алады. Денсаулық – ең басты құндылық, сондықтан оны қорғау әрбір адамның жауапкершілігі.
