Автор:
Ахметова Гүльмира Сұлтанқызы
Баратова Рахилям Рехимқызы
Касенова Гүлжайнат Нұрияхметқызы
Қан немесе қан қысымы-бұл қан тамырларының қабырғаларына қан қысымы. Ол жүректі уақыт бірлігінде итеретін қан көлемімен және қан тамырларының қарсыласу күшімен анықталады. Қысым қанның мүшелерге жетуіне және оларды оттегімен және ол тасымалдайтын пайдалы заттармен қоректендіруге жағдай жасайды. Жүрек сорғы функциясын басқарған кезде және тамырлар серпімді және берік болған кезде адамның қысымы қалыпты деп саналады.
Төменгі және жоғарғы қан қысымы
Дені сау адамда тыныштықтағы жүрек бұлшықеті минутына 60-80 рет жиырылады. Әрбір жиырылу кезінде жүрек артериядағы қанның тағы бір бөлігін аяқтайды. Тиісінше, қан тамырларының қабырғаларына қан қысымының максималды көрсеткіші жүрек бұлшықетінің жиырылуы кезінде тіркеледі. Жиырылу арасында жүрек бұлшықеті босаңсытады. Мұндай демалу кезінде қан қысымы ең төмен болады.
Ең жоғары көрсеткіш систолалық немесе жоғарғы қысым деп аталады. Бұл атау» систола » сөзінен шыққан – аббревиатура кезеңі. Қысымның ең төменгі көрсеткіші диастолалық деп аталады («диастола» сөзінен – релаксация кезеңі). Систола мен диастола-қалыпты жүрек циклінің кезеңдері.
Қысым көрсеткіштері дәстүрлі түрде сынап бағанының миллиметрімен белгіленеді. Өлшеу кезінде алдымен жоғарғы қысым көрсеткіші көрсетіледі, екіншісі – төменгі көрсеткіш.
Қандай қысым қалыпты деп саналады
Қан қысымына бір уақытта бірнеше факторлар әсер етеді:
-жүрек бұлшықетінің жағдайы;
— тамыр қабырғаларының жағдайы;
-тамырлардың қабырғаларында шөгінділердің болуы;
-адамның жасы;
-адамның дене түрі;
-адамның өмір салты және оның физикалық белсенділігі;
-сыртқы факторлар, мысалы, тұрғылықты жері.
Қан қысымын өлшеу
Қысымды өлшеуге арналған заманауи құрылғылар механикалық немесе электронды болып табылады. Механикалық Манометрді қолданған кезде фонендоскоп қажет, оның көмегімен систола мен диастола кезеңдерінің басталуы мен аяқталуын естуге болады.
Қысым отыру немесе жату күйінде өлшенеді. Көрсеткіштер дәл болуы үшін манометр адамның жүрек деңгейінде болуы керек, ал манжет – шынтақ иілуінен шамамен 2 см жоғары болуы керек. Ауа манжетке итеріліп, тамырлардың қысылуына және импульстің жоғалуына әкеледі, содан кейін баяу босатылады. Айқын көрінетін импульстік соққылар пайда болған нүкте жоғарғы қысымның көрсеткіші ретінде, ал бұл соққылар жоғалып кететін нүкте төменгі қысымның көрсеткіші ретінде белгіленеді. Электрондық манометр фонендоскопсыз жұмыс істейді, бұл жағдайда жоғарғы және төменгі қысымның, сондай-ақ импульстің көрсеткіштері автоматты түрде бекітіліп, экранға шығарылады.
Қан қысымын өлшеуге арналған заманауи құрылғылардың болуы және оларды пайдаланудың қарапайымдылығы әркімге өз ағзасының өмірлік белсенділігінің осы маңызды көрсеткішін үнемі қадағалап отыруға және егер мұндай қажеттілік туындаса, уақтылы шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.
