Автор:
Ахметова Гүльмира Сұлтанқызы
Баратова Рахилям Рехимқызы
Касенова Гүлжайнат Нұрияхметқызы
Қант диабеті-қандағы глюкозаның (немесе қандағы қанттың) жоғарылауымен сипатталатын созылмалы метаболикалық ауру, бұл уақыт өте келе жүректің, қан тамырларының, көздің, бүйректің және нервтердің ауыр зақымдалуына әкеледі. Ең жиі кездесетіні-2 типті қант диабеті, әдетте ересектерде, дене инсулинге төзімді болған кезде немесе инсулин жеткіліксіз болған кезде пайда болады. Соңғы 3 онжылдықта барлық табыс деңгейіндегі елдерде 2 типті қант диабетінің таралуы күрт өсті. 1 типті қант диабеті, бір кездері кәмелетке толмаған қант диабеті немесе инсулинге тәуелді қант диабеті ретінде белгілі, ұйқы безі инсулинді өздігінен аз немесе мүлдем шығармайтын созылмалы ауру. Қант диабетімен ауыратын адамдар үшін қол жетімді емге, соның ішінде инсулинге қол жеткізу олардың өмір сүруі үшін өте маңызды.
Белгілері 1 типті қант диабетінің белгілеріне жиі зәр шығару қажеттілігі, шөлдеу, тұрақты аштық, салмақ жоғалту, көру қабілетінің өзгеруі және шаршау жатады. Бұл белгілер кенеттен пайда болуы мүмкін. 2 типті қант диабетінің белгілері, әдетте, 1 типті қант диабетіне ұқсас, бірақ көбінесе онша байқалмайды. Нәтижесінде ауру басталғаннан кейін бірнеше жылдан кейін, асқынулар пайда болғаннан кейін диагноз қойылуы мүмкін. Осы себепті қауіп факторларын білу маңызды.
Қазіргі уақытта 1 типті қант диабетінің алдын алу мүмкін емес. 2 типті қант диабетінің алдын алу және қант диабетінің барлық түрлерінен туындауы мүмкін асқынулар мен мезгілсіз өлімнің алдын алу үшін тиімді тәсілдер бар. Оларға қант диабетімен ауыратынына қарамастан, барлығының денсаулығын жақсартуға ықпал ететін, мысалы, тұрақты жаттығулар жасау, дұрыс тамақтану, темекі шегуден бас тарту, қан қысымы мен липидтерді бақылау сияқты белгілі бір жағдайларда (мектеп, үй, жұмыс орны) халықтың барлық топтары үшін саясат пен тәжірибе кіреді.
Қант диабетімен жақсы өмір сүрудің бастапқы нүктесі ерте диагноз қою болып табылады – диагноз қойылмаған және емделмеген қант диабетімен ауыратын адам неғұрлым ұзақ өмір сүрсе, оның денсаулығының нәтижелері соғұрлым нашар болуы мүмкін. Осылайша, қандағы глюкозаны тексеру сияқты негізгі диагностикаға оңай қол жеткізу алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету мекемелерінде қолжетімді болуы керек. Пациенттерге асқынуларға байланысты маманның мерзімді бағалауы немесе емі қажет болады.
Бірқатар үнемді араласулар қант диабетінің қандай түріне шалдыққанына қарамастан пациенттердің нәтижелерін жақсарта алады. Бұл араласуларға диетаны, физикалық белсенділікті және қажет болған жағдайда дәрі-дәрмектерді біріктіру арқылы қандағы глюкозаны бақылау кіреді; жүрек-қан тамырлары қаупін және басқа асқынуларды азайту үшін қан қысымы мен липидтерді бақылау; және ерте емдеуді жеңілдету үшін көздің, бүйректің және аяқтың зақымдануын жүйелі түрде тексеру.
