Қазіргі заманғы псориазды диагностикалау және емдеу әдістері

Автор: Кудагелдиев Мейрамбек Жусупович, жоғары санатты дәрігер дерматовенеролог, Балқаш ауданы

Кіріспе

Псориаз — бұл терінің созылмалы қабыну ауруы, ол қабыршақты папулалар мен бляшкалардың пайда болуымен сипатталады. Бұл ауру көп жылдан бері зерттеліп келе жатқанымен, оның нақты себептері әлі толық анықталмаған. Дегенмен, қазіргі заманғы диагностикалау және емдеу әдістері ауруды ерте кезеңде анықтауға және науқастардың өмір сүру сапасын жақсартуға мүмкіндік берді.

Псориазды диагностикалау

Псориазды диагностикалау негізінен клиникалық белгілерге сүйенеді. Алайда, заманауи технологиялар терінің зақымдану дәрежесін және ықтимал асқынуларды дәлірек бағалауға көмектеседі.

1. Дерматоскопия. Бұл терінің микроструктураларын инвазивті емес визуализациялау әдісі. Дерматоскоптың көмегімен дәрігер псориаздың тән белгілерін, мысалы, капиллярлық кеңею мен микроэкссудацияны анықтап, псориазды басқа дерматоздардан ажыратуы мүмкін.
2. Тері биопсиясы. Диагноз анықталмаған жағдайда, зақымдалған тері аймағынан биопсия алынады. Гистопатологиялық зерттеу эпидермис гиперплазиясын, паракератозды және иммундық жүйе жасушаларының инфильтрациясын анықтайды, бұл псориазға тән.
3. Зертханалық талдаулар. Псориазға арналған арнайы зертханалық сынақтар болмаса да, талдаулар басқа ауруларды жоққа шығаруға немесе бірлескен патологияларды, мысалы, псориатикалық артритті анықтауға көмектеседі. С-реактивті ақуыз (СРБ) және ревматоидты фактор деңгейін зерттеу осындай жағдайларда пайдалы болуы мүмкін.
4. Псориаздың ауырлығын бағалау. Аурудың ауырлығын анықтау және емдеу стратегиясын таңдау үшін PASI индексі (Psoriasis Area and Severity Index) қолданылады. Бұл индекс терінің зақымдалу аймағын, эритеманың қарқындылығын, бляшкалардың қалыңдығын және қабыршақтану дәрежесін бағалайды.

Псориазды емдеу

Қазіргі заманғы псориазды емдеу әдістері аурудың симптомдарын басумен қатар, ұзақ мерзімді ремиссияға қол жеткізуге бағытталған. Емдеу кешенді және аурудың ауырлығына, науқастың жалпы жағдайына байланысты жеке болуы керек.

Жергілікті терапия

1. Кортикостероидтер. Жергілікті стероидті препараттар псориаздың жеңіл және орташа түрлерін емдеудің негізгі әдісі болып табылады. Олар қабынуды жылдам басып, қабыршақтануды азайтады. Алайда кортикостероидтерді ұзақ уақыт қолдану терінің атрофиясы және тахифилаксия сияқты жанама әсерлерді тудыруы мүмкін.
2. D дәрумені аналогтары. Кальципотриол сияқты препараттар тері жасушаларының бөлінуін қалыпқа келтіруге және қабынуды азайтуға ықпал етеді. Оларды псориаздың созылмалы түрлерін емдеуде қолдану тиімді.
3. Кератолитикалық құралдар. Салицил қышқылы және мочевина қабыршақтарды жою және басқа препараттардың теріге енуін жақсарту үшін қолданылады.
4. Таргетті терапия (фосфодиэстераза-4 ингибиторлары). Бұл препараттар қабыну процестерін жасушалық деңгейде басуға бағытталған, бұл симптомдардың ауырлығын төмендетеді.

Жүйелі терапия

1. Метотрексат. Бұл иммунодепрессант ауыр псориаз түрлерін емдеуде қолданылады. Ол иммундық жүйенің белсенділігін басып, қабынуды азайтады.
2. Циклоспорин. Бұл күшті иммунодепрессант аутоиммундық реакцияларды тиімді басады. Дегенмен, оны ұзақ уақыт қолдану қан қысымының көтерілуі және бүйрек зақымдануы сияқты жанама әсерлерге әкелуі мүмкін.
3. Биологиялық препараттар. Қазіргі биологиялық препараттар, мысалы, ісік некрозының факторының (ФНО-α) және интерлейкиндердің ингибиторлары ауыр псориазды емдеуде жаңа кезең болып табылады. Бұл препараттар қабынуға жауапты молекулаларды блоктап, аурудың өршуіне жол бермейді.

Физиотерапия

1. УК-В терапиясы. Тар толқынды ультракүлгін терапиясы (311 нм) — псориазды емдеудің ең тиімді әдістерінің бірі. Ол тері жасушаларының бөліну жылдамдығын төмендетіп, қабынуды азайтады.
2. ПУВА-терапия. Бұл әдіс фотосенсибилизациялайтын препараттарды қабылдау және ультракүлгін А сәулесімен сәулелендіру комбинациясын қамтиды. ПУВА-терапия псориаздың ауыр және таралған түрлерінде қолданылады.
3. Лазерлік терапия. Экзимер лазері сияқты лазерлер зақымдалған тері аймақтарына бағытталып, псориаздың жергілікті түрлерін тиімді емдейді.

Жаңа емдеу әдістері

Соңғы жылдары псориазды емдеудің жаңа әдістері белсенді дамып келеді. Соның бірі — қабыну процесіне қатысатын молекулаларды, мысалы, интерлейкиндер 17, 12/23 және басқаларды нақты блоктайтын моноклоналды антиденелерді қолдану.

1. JAK-киназ ингибиторлары. Бұл препараттар қабыну реакцияларына жауапты сигнал жолдарын блоктауға бағытталған. Олар ауыр псориаз түрлерін емдеуде жоғары тиімділікті көрсетеді.
2. Гендік және жасушалық терапиялар. Псориазды емдеудің болашақ перспективалары аурудың молекулалық деңгейде ағымын өзгертетін гендік инженерия және жасушалық технологияларды қолданумен байланысты.

Қорытынды

Қазіргі заманғы псориазды диагностикалау және емдеу әдістері бұл ауруды бақылауда кең мүмкіндіктер береді. Псориаз толық емделмейтін ауру болғанымен, уақтылы диагностика және жеке емдеу тәсілдері науқастардың өмір сүру сапасын едәуір жақсартып, ұзақ мерзімді ремиссияға қол жеткізуге мүмкіндік береді.