Авторлар:Баясылова Ботагоз Торехановна медбике-анестезист,
Абышева Лаура Муратовна медбике-анестезист,
Сарекенова Нургуль Дарбековна медбике-анестезист,
ШЖҚ «Кербулак аудандық орталық ауруханасы» МКК, реанимация бөлімі
Кіріспе
Инфузиялық терапия – науқастардың су-электролиттік балансы мен гемодинамикалық тұрақтылығын қамтамасыз етудің маңызды бөлігі. Қазіргі заманғы медициналық практикада инфузиялық терапия жаңа технологиялар мен әдістердің көмегімен оңтайландырылуда. Емнің тиімділігі мен қауіпсіздігін арттыру үшін инфузиялық ерітінділердің түрлері, мөлшері мен жылдамдығы науқастың клиникалық жағдайына сәйкес таңдалады.
Қазіргі заманғы инфузиялық терапияның мақсаттары
Қан айналымдағы сұйықтық көлемін (ОЦК) қалпына келтіру
Гемодинамикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету
Қышқыл-сілтілік және электролиттік теңгерімді түзету
Организмнің уытты заттардан тазаруын қамтамасыз ету
Қоректік заттар мен дәрі-дәрмектерді енгізу
Қазіргі инфузиялық терапияның негізгі қағидалары
Жеке тәсіл: Әрбір науқастың клиникалық жағдайына сәйкес инфузиялық ерітінділерді таңдау
Таңдамалы инфузия: Инфузиялық ерітінділердің қажетті көлемін нақты есептеу
Қауіпсіздік: Инфузиялық терапия кезіндегі асқынулардың алдын алу
Үнемділік: Қан айналымындағы артық сұйықтықтың жиналуын болдырмау
Инфузиялық терапияда қолданылатын ерітінділер
- Кристаллоидтар (базалық инфузиялық ерітінділер)
Физиологиялық ерітінді (0,9% NaCl) – гиповолемия, дегидратация кезінде қолданылады.
Рингер ерітіндісі – сұйықтық тапшылығын тез қалпына келтіреді.
Рингер-Лактат ерітіндісі – метаболикалық ацидозды түзетуге көмектеседі.
Глюкоза ерітінділері (5%, 10%) – энергия көзі ретінде қолданылады.
Артықшылығы: Тез таралады, электролит балансын сақтайды.Кемшілігі: Қысқа уақыттық әсер, үлкен көлемде гипонатриемия қаупін арттырады.
- Коллоидтар (плазма алмастырғыштар)
Декстраны (Реополиглюкин, Полиглюкин) – қан тұтқырлығын төмендетеді.
Гидроксиэтилкрахмал (ГЭК) – гиповолемия кезінде қан айналымын тұрақтандырады.
Альбумин (5%, 20%) – онкотикалық қысымды сақтауда маңызды рөл атқарады.
Артықшылығы: Қан тамырларында ұзақ сақталады, гемодинамиканы тиімді тұрақтандырады.Кемшілігі: Бүйрекке жүктеме береді, кейбір ерітінділер аллергиялық реакция тудыруы мүмкін.
- Гемотрансфузиялық препараттар
Эритроцитарлық масса – анемия және қан жоғалтудың орнын толтырады.
Тұтас қан – ауыр қан жоғалтқанда қолданылады.
Плазма – коагулопатияда және күйік кезінде тағайындалады.
Артықшылығы: Оксигенацияны жақсартады, қан жасушаларын қалпына келтіреді.Кемшілігі: Инфекциялық қауіптер, үйлесімділікті тексеруді қажет етеді.
Қазіргі заманғы инфузиялық терапия әдістері
- Гемодинамикалық мақсатты инфузия (GDFT – Goal-Directed Fluid Therapy)
Инфузиялық терапия гемодинамикалық мониторингпен біріктіріледі.
Науқастың нақты қажеттілігіне сәйкес сұйықтық көлемі есептеледі.
Гипо- және гиперволемияның алдын алуға көмектеседі.
- Төмен көлемді инфузия (Low Volume Resuscitation)
Артық сұйықтық жүктемесін болдырмау үшін шағын дозалармен инфузия жасау.
Жедел шок жағдайында гипертониялық тұз ерітінділерін пайдалану.
- Гипертониялық инфузиялық терапия
3-7% NaCl ерітінділері қолданылып, плазма көлемін жылдам қалпына келтіреді.
Бас миының ісінуі және травматикалық шок кезінде тиімді.
- Қан айналымын динамикалық бақылауға негізделген инфузия
ЭхоКГ, теріс қысым өзгерістерін мониторинг арқылы инфузия жылдамдығын бақылау.
Инвазивті мониторинг (ЦВД, артериялық қысым) көмегімен сұйықтық балансын реттеу.
Анестезист-медбикенің рөлі
Инфузия жоспарын дұрыс орындау.
Мониторинг жүргізу: гемодинамика, диурез, электролиттік баланс.
Шұғыл жағдайда инфузия жылдамдығын өзгерту.
Асқынулардың алдын алу (инфильтрат, гипергидратация, аллергиялық реакциялар).
Медициналық құжаттаманы жүргізу.
