Шала туған нәрестелер дүниеге келген сәтте ерекше медициналық көмек пен қолдауды қажет етеді. Олардың ағзасы толық жетілмегендіктен, өмірге бейімделу процесі күрделі болып келеді. Шала туған балалардың денсаулығы мен өмір сүруіне ықпал ететін негізгі факторлардың бірі — алғашқы сағаттардағы дұрыс күтім мен қолдау. Осы кезеңде медбикенің рөлі өте маңызды, себебі дәл осы уақытта шұғыл және кәсіби медициналық көмек көрсетілуі қажет.
Шала туған нәрестелердің ерекшеліктері
Шала туған нәрестелер — бұл 37 аптасына дейін дүниеге келген балалар. Олардың тыныс алу, қанайналым, ас қорыту және иммундық жүйелері толық қалыптаспағандықтан, оларды тұрақты бақылау және қолдау қажет. Шала туған балалардың дене салмағы төмен, дене температурасы тұрақсыз және жұқпалы ауруларға төзімділігі әлсіз болады. Олардың өмірін сақтау және денсаулығын жақсарту үшін алғашқы сағаттардағы күтім ерекше мәнге ие.
Медбикенің рөлі: алғашқы сағаттардағы күтім мен қолдау
Шала туған нәрестелердің алғашқы сағаттарындағы күтім — бұл өмір сүру мен денсаулықтың басты факторларының бірі. Медбике осы кезеңде келесі міндеттерді атқарады:
- Тыныс алу жүйесін қолдау Шала туған нәрестелердің өкпесі толық жетілмегендіктен, олардың өздігінен тыныс алуы қиын болуы мүмкін. Медбике нәрестенің оттегімен қамтамасыз етілуін бақылайды және қажет болған жағдайда тыныс алу жолдарын ашу, жасанды тыныс алдыру немесе CPAP (тұрақты қысыммен ауа беру) аппараты арқылы тыныс алуын қолдайды.
- Дене температурасының тұрақтылығын қамтамасыз ету Шала туған нәрестелердің жылуды сақтау қабілеті төмен болғандықтан, оларды гипотермиядан қорғау қажет. Медбикенің міндеті — нәрестенің дене температурасын тұрақты ұстап тұру. Бұл үшін арнайы кювездер немесе жылытқыштар қолданылады. Кювезде ылғалдылық пен температура үнемі бақыланып, нәрестенің жағдайына бейімделеді.
- Қанайналым жүйесін бақылау Шала туған балаларда қанайналым жүйесі де толық жетілмеген. Медбике нәрестенің жүрек соғу жиілігін, қан қысымын және оттегімен қанығуын тұрақты бақылап отырады. Қажет болған жағдайда инфузиялық терапия арқылы ағзаға сұйықтық енгізіп, қанайналым жүйесінің дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
- Парентеральды қоректендіру Шала туған нәрестелердің ас қорыту жүйесі толық дамымағандықтан, оларды тамақтандыру парентеральды әдіспен, яғни тамыр арқылы қоректік заттар енгізу арқылы жүзеге асырылады. Медбике дәрігердің нұсқаулығы бойынша қажетті қоректік ерітінділерді дайындап, олардың уақытылы және дұрыс енгізілуін қадағалайды.
- Инфекцияның алдын алу Шала туған балалардың иммундық жүйесі әлсіз болғандықтан, олар жұқпалы ауруларға өте сезімтал келеді. Медбике инфекцияның алдын алу үшін барлық стерильділік ережелерін сақтап, нәрестені инфекция көздерінен қорғауы тиіс. Сонымен қатар, нәрестеге күтім жасау кезінде қолданыстағы жабдықтардың тазалығы мен стерильділігіне үлкен көңіл бөлу қажет.
- Жүйелі мониторинг және бақылау Шала туған нәрестенің жағдайы тұрақсыз болғандықтан, оның өмірлік маңызды көрсеткіштерін үнемі бақылау қажет. Медбике арнайы мониторинг құрылғылары арқылы нәрестенің жүрек соғысын, тыныс алу жиілігін, оттегі деңгейін және қан қысымын тексеріп, кез келген ауытқуды тез арада анықтап, дәрігерге хабарлайды.
Психологиялық қолдау және ата-аналармен жұмыс
Шала туған нәрестелердің дүниеге келуі ата-аналар үшін үлкен күйзеліс болуы мүмкін. Ата-аналар өз балаларының өмірі үшін қатты уайымдайды, сондықтан медбикелердің психологиялық қолдау көрсетуі өте маңызды. Медбикелер ата-аналарға нәрестенің жағдайы туралы ақпарат беріп, оларға түсінікті тілмен емдеу шаралары туралы мәліметтерді жеткізіп, сенім мен үміт сыйлайды. Сонымен қатар, медбикелер ата-аналарға нәрестеге қалай көмектесуге болатынын көрсетіп, оларды күтім процесіне қатысуға ынталандырады.
Медбикенің кәсіби біліктілігі
Шала туған нәрестелердің реанимациясындағы күтім мен қолдау үлкен жауапкершілікті талап етеді. Медбикелер тек кәсіби білімі мен тәжірибесіне сүйеніп қана қоймай, әр нәрестенің жағдайына жеке көзқараспен қарауы қажет. Олар дәрігерлермен тығыз жұмыс істеп, әрбір шешім мен емдеу әдісінің тиімділігін қамтамасыз ету үшін барлық процедураларды мұқият орындауы тиіс.
Қорытынды
Шала туған нәрестелердің реанимациясындағы алғашқы сағаттардағы күтім олардың өмірін сақтап қалуда шешуші рөл атқарады. Медбикенің біліктілігі мен кәсібилігі нәрестенің өмір сапасын жақсартуға және оның толыққанды дамуына ықпал етеді. Жаңа туған нәрестеге дұрыс күтім жасау, оның тыныс алуын қолдау, дене температурасын тұрақты ұстау және инфекциялардың алдын алу — медбикенің негізгі міндеттері болып табылады. Ата-аналармен дұрыс қарым-қатынас орнату арқылы оларды қолдау да маңызды, себебі бұл нәрестенің сауығуына және ата-аналардың психологиялық күйзелістен шығуына көмектеседі.
Авторлар: Несіпқазинова Бақтыгүл Сатыбалдықызы , Нәрестелерді жетілдіру бөлімі медбикесі
Несипбаева Айдана Максутовна, Жансақтау нәрестелер бөлімі медбикесі
Кесикбаева Гульмира Сарсенгалиевна, Жансақтау нәрестелер бөлімі медбикесі
МШЖҚ «Облыстық перинаталдық орталық» МҚК, Талдыкорған, Жетісу Облысы
