Автор: Төребеков Шыңғысхан Мәжітұлы, жоғары санатты стоматолог дәрігер, «Сарқан орталық аудандық ауруханасы» ШЖҚ КМК, «Лепсі» СБ.
Тістің шығуы – бұл әрбір баланың даму кезеңіндегі маңызды үдерістердің бірі. Ата-аналар үшін бұл кезең балалардың жалпы денсаулығын бақылап, ауыз қуысының дұрыс күтімін қамтамасыз ететін уақыт. Тістің шығу мерзімі әр балада жеке ерекшеліктерге ие болса да, орташа мерзімдер бар.
Балалардың тіс шығу кестесі
Сүт тістері (алғашқы тістер):
Орталық төменгі күрек тістер: 6–10 ай.
Орталық жоғарғы күрек тістер: 8–12 ай.
Бүйір күрек тістер: 9–16 ай.
Алғашқы азу тістер: 13–19 ай.
Көз тістері: 16–23 ай.
Екінші азу тістер: 23–33 ай.
Барлығы 20 сүт тісі шығады.
Тұрақты тістер (сүт тістерді алмастырады):
Алғашқы тұрақты азу тістер (алты жасар тістер): 6–7 жас.
Орталық күрек тістер: 6–8 жас.
Бүйір күрек тістер: 7–9 жас.
Көз тістері: 9–12 жас.
Алғашқы және екінші азу тістер: 10–13 жас.
Ақыл тістер: 17–25 жас немесе одан да кеш.
Тістің шығу белгілері
Балаларда тістің шығуы кезінде келесі белгілер байқалуы мүмкін:
Сілекейдің көп бөлінуі;
Құмалақтарды немесе басқа заттарды тістеуге талпыныс;
Қызыл иектердің ісінуі және қышуы;
Баланың мазасыздануы және ұйқының бұзылуы;
Дене температурасының аздап көтерілуі (37,5°C-қа дейін).
Ата-аналарға арналған кеңестер
Қызыл иекті жеңілдету:
Қызыл иекті арнайы тістеуіктер немесе салқындатылған ойыншықтар арқылы жеңілдетуге болады.
Қызыл иекті массаждау үшін таза саусақтарыңызды немесе арнайы силиконды щеткаларды қолданыңыз.
Ауыз қуысының тазалығы:
Алғашқы тіс шыққаннан бастап тіс күтімін бастау керек. Балаларға арналған жұмсақ щетканы пайдаланып, тістерін тазалаңыз.
Қант қосылған тағамдарды тұтынуды шектеу маңызды.
Дәрігерге бару:
Баланың тістері шыққаннан кейін алғашқы бір жыл ішінде стоматологқа қаралу ұсынылады.
Егер тістердің шығу мерзімі кешіксе немесе тістер дұрыс шықпай жатса, маманға жүгініңіз.
Тістің шығу ерекшеліктері
Кейбір балаларда тістің шығуы ерте басталса, басқаларында кеш басталуы мүмкін. Бұл қалыпты жағдай, бірақ ұзақ кешігулер (12 айдан кейін тістердің шықпауы) дәрігердің кеңесін қажет етеді.
Тіс шығу кезіндегі ауырсыну дәрежесі әр балада әртүрлі болуы мүмкін.
Қорытынды
Тістің шығуы – бұл табиғи және қалыпты процесс, бірақ ол ата-анадан ерекше көңіл бөлуді талап етеді. Баланың тістерінің уақтылы және дұрыс шығуы оның ауыз қуысының денсаулығының кепілі. Уақытында стоматологқа қаралу және ауыз қуысының дұрыс күтімі балаңыздың денсаулығын ұзақ жылдарға сақтауға көмектеседі.
Есіңізде болсын: әр тіс – бұл сіздің балаңыздың күлімсіреуінің бір бөлігі!
