Авторлар:
Рақымбаева Майра Мыңжасарқызы – жалпы тәжірибелі мейірбике
Саякова Айгүл Жарылқасыновна – жалпы тәжірибелі мейірбике
Сейдахметова Майнұр Садуовна – екпе бөлмесінің мейірбикесі
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» КМК
Кіріспе
Скрининг – бұл ауру белгілері байқалмай тұрған кезде, ауруды ерте кезеңінде анықтау мақсатында жүргізілетін жаппай профилактикалық медициналық тексеру. Скрининг – денсаулық сақтау жүйесінің маңызды бөлігі, ал оны тиімді ұйымдастыру – әсіресе ауылдық елді мекендерде – үлкен жауапкершілікті талап етеді. Бұл ретте жалпы тәжірибелі мейірбикенің рөлі орасан зор.
Скринингтің негізгі мақсаты
Ауруды (әсіресе онкологиялық және созылмалы ауруларды) ерте сатыда анықтау
Аурудың дамуын тежеп, асқынудың алдын алу
Халықтың денсаулығын жақсарту
Медициналық көмекке жүгіну мәдениетін қалыптастыру
Қазақстандағы скрининг бағдарламалары
Мемлекеттік деңгейде бекітілген жоспар бойынша, келесі ауруларға қарсы тегін скринингтік тексерулер жүргізіледі:
Артериалық гипертензия мен жүрек-қан тамыр аурулары
Қант диабеті
Сүт безі, жатыр мойны, тоқ ішек обыры
Глаукома
Вирусты гепатиттер
Бала мен жасөспірім денсаулығы (диспансерлеу)
Скринингтік тексерулерді тиімді ұйымдастыру жолдары
- Халықты алдын ала ақпараттандыру
Скринингке шақыру жұмысы – сәтті ұйымдастырудың негізі. Мейірбике учаскедегі тұрғындарды:
телефон арқылы хабарлау,
үйге барып айту,
тіркелген адамдарға жеке шақырту беру,
әлеуметтік желі және жергілікті бұқаралық ақпарат құралдары арқылы ескерту сынды жолдармен ақпараттандырады.
- Кесте бойынша жоспарлау
Халықтың көп шоғырлануын болдырмас үшін скринингке келу уақыты мен күнін алдын ала белгілеу қажет. Әрбір адамға ыңғайлы уақытты ұсыну – халықтың қатысуын арттырады. - Медициналық персоналмен үйлесімді жұмыс жүргізу
Скринингтік тексерулерде жалпы тәжірибелі дәрігерлер, медбикелер, лаборатория қызметкерлері және флюорографтар бірігіп жұмыс істеуі керек. Бұл ретте мейірбике науқастың қан қысымын, салмағын, бойын өлшеп, бастапқы сауалнама жүргізеді. - Құжаттаманы жүйелі жүргізу
Әрбір тексерілген азамат туралы мәлімет арнайы журналға немесе электронды базаға енгізіледі. Уақтылы және нақты жазба – скрининг тиімділігін бағалау үшін маңызды. - Қайта шақырып, бақылау жасау
Скрининг барысында қауіпті белгілер анықталған жағдайда, мейірбике пациентті қайта шақырып, дәрігерге жібереді және емделу барысын бақылайды. Бұл – үздіксіз бақылау жүйесі үшін аса маңызды.
Мейірбикенің рөлі
Мейірбике – скринингтің алғашқы қақпасы. Ол тек тексеру жүргізіп қоймай, пациентке:
скринингтің маңызын түсіндіреді,
қорықпай келуге ынталандырады,
қажет болған жағдайда бағыт-бағдар береді,
сауатты және жылы қарым-қатынас орнатады.
Сондай-ақ, мейірбике – есепке алу, жоспар құру, тізімдер жүргізу, халықпен тікелей жұмыс істеу, есеп тапсыру сияқты әкімшілік жұмыстарды да сапалы атқарады.
Қорытынды
Скринингтік тексерулер – аурудың алдын алудың тиімді құралы. Ал оның нәтижелі болуы мейірбикенің біліктілігіне, жауапкершілігіне және ұйымдастырушылық қабілетіне тікелей байланысты. Скринингті сапалы әрі жүйелі ұйымдастыру – бұл халық денсаулығына қосылған шынайы үлес.
