Авторлар:Абилова Куляш Саулетовна – балалар бөлімінің аға мейірбикесі
Меркибаева Индира Анарбековна – жұқпалы аурулар бөлімінің мейірбикесі
Медетова Күлжан Бейсембиевна – реанимация бөлімінің аға мейірбикесі
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» МКК
Аннотация
Сальмонеллёз – Salmonella тұқымдасына жататын бактериялармен шақырылатын жедел ішек инфекциясы. Ауру адам ағзасына тағам арқылы түсіп, асқазан-ішек жолдарын зақымдайды, кей жағдайда жалпы улану белгілерімен ауыр өтеді. Бұл мақалада сальмонеллёздің жұғу жолдары, клиникалық белгілері, диагностикасы мен мейірбикенің бақылау және алдын алу шараларындағы рөлі қарастырылады.
Кіріспе
Сальмонеллёз – кең таралған зоонозды инфекция, яғни адам мен жануарға ортақ жұқпалы ауру. Ол көбіне жұқтырылған тағам өнімдерін (ет, жұмыртқа, сүт және олардың туындылары) дұрыс пайдаланбаған кезде пайда болады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының деректеріне сүйенсек, әлемде жыл сайын 20 миллионнан астам сальмонеллёз жағдайы тіркеледі, олардың арасында балалар мен қарттарда аурудың ауыр өту қаупі жоғары.
Жұғу жолдары мен эпидемиологиясы
Сальмонеллёз көбінесе тағамдық жолмен таралады:
Жылумен толық өңделмеген ет, құс еті, жұмыртқа
Пастерленбеген сүт, сүт өнімдері
Салаттар, кондитерлік өнімдер
Тамақ дайындау кезіндегі санитариялық талаптардың сақталмауы
Сондай-ақ инфекция ластанған су немесе ауру жануармен/адаммен жанасу арқылы да берілуі мүмкін.
Клиникалық белгілері
Инкубациялық кезеңі: 6 сағаттан 72 сағатқа дейін (көбіне 12–24 сағат)
Аурудың негізгі симптомдары:
Қалтырау, дене қызуының көтерілуі (38–39°С)
Іші өту (сұйық, кейде жасыл түсті нәжіс)
Іштің бүріп ауыруы, кебуі
Құсу, жүрек айну
Әлсіздік, бас айналу
Ауыздың құрғауы, шөлдеу (дегидратация белгісі)
Аурудың ауыр түрінде бактериялар қанға өтеді де, сепсис, менингит, миокардит сияқты асқынулар дамуы мүмкін.
Диагностикасы
Жалпы қан талдауы (лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы)
Бактериологиялық әдіс: нәжіс, құсық, асқазан жуу суларынан Salmonella анықтау
Серологиялық тесттер (Widal реакциясы)
Дегидратация дәрежесін бағалау (гематокрит, зәрдің тығыздығы)
Емі және күтім тактикасы
Регидратациялық терапия:
– Ауызбен (регидрон, глюкозо-тұз ерітінділері)
– Қажет болса, көктамыр арқылы инфузия
Антибактериалды терапия (ауыр формада):
– Цефалоспориндер, фторхинолондар
Сорбенттер:
– Активтелген көмір, смекта
Диета:
– Жеңіл сіңетін тағамдар, сүт, майлы және өткір тағамнан бас тарту
Мейірбикенің рөлі
Бақылау:
Дене қызуын, пульс пен тыныс жиілігін бақылау
Сұйықтық балансын қадағалау
Іші өту жиілігін, құсу санын тіркеу
Науқастың тері және шырышты қабаттарының жағдайын бағалау
Күтім:
Төсек режимін сақтау
Тамақтану тәртібін ұйымдастыру
Гигиеналық тазалықты қамтамасыз ету
Қолды жиі жууға, дезинфекцияға мән беру
Ағартушылық жұмыс:
Пациентке және туыстарына тамақ дайындау кезіндегі қауіпсіздік ережелерін түсіндіру
Шикі және дайын өнімдерді бөлек сақтау қажеттілігі
Қайнаған суды пайдалану
Балаларға жұмыртқа қосылған шикі тағамдарды бермеу
Алдын алу шаралары
Тамақ өнімдерін дұрыс сақтау және термиялық өңдеу
Қоғамдық тамақтану орындарында санитарлық ережелерді сақтау
Қол гигиенасын сақтау
Ауру адаммен тікелей қатынасты шектеу
Тексерілмеген өнімдерді, әсіресе жаз мезгілінде, тұтынбау
Қорытынды
Сальмонеллёз – кең таралған, бірақ алдын алуға болатын ішек инфекциясы. Уақтылы диагностика, тиімді емдеу және дұрыс күтім аурудың асқынуын болдырмауға мүмкіндік береді.
Мейірбике – сальмонеллёзбен күресте басты рөл атқаратын маман. Ол науқасты бақылап қана қоймай, санитарлық-ағарту жұмыстарын жүргізу арқылы қоғамда аурудың таралуын болдырмауға үлес қосады.
