Авторлар:
Рақымбаева Майра Мыңжасарқызы – жалпы тәжірибелі мейірбике
Саякова Айгүл Жарылқасыновна – жалпы тәжірибелі мейірбике
Сейдахметова Майнұр Садуовна – екпе бөлмесінің мейірбикесі
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» КМК
Кіріспе
Қазіргі таңда халық денсаулығын сақтау мен нығайтудың ең тиімді жолдарының бірі – салауатты өмір салтын қалыптастыру. Бұл тек аурудың алдын алу емес, сонымен қатар ұзақ және сапалы өмір сүрудің негізі. Медициналық қызметкерлер, әсіресе жалпы тәжірибелі мейірбикелер, осы бағытта маңызды рөл атқарады. Олар халыққа тікелей кеңес беріп, пациенттің өмір салтын өзгертуге бағытталған нақты тәжірибелік қадамдар жасайды.
Салауатты өмір салты дегеніміз не?
Салауатты өмір салты – бұл адамның күнделікті әдеттері мен мінез-құлқын, физикалық, психикалық және әлеуметтік әл-ауқатын қамтитын кешенді ұғым. Оған мыналар жатады:
дұрыс және теңгерімді тамақтану,
жеткілікті қозғалыс белсенділігі,
зиянды әдеттерден бас тарту (темекі, алкоголь, есірткі),
стресске қарсы тұра білу,
ұйқы мен еңбек режимін сақтау,
денсаулықты үнемі бақылап, профилактикалық тексерулерден өту.
Мейірбикенің кеңес беру тәжірибесіндегі рөлі
- Алғашқы қабылдау мен ақпарат жинау
Пациент алғаш келген кезде мейірбике оның өмір салтына байланысты негізгі ақпаратты жинайды: күнделікті тамақтану тәртібі, ұйқы режимі, физикалық белсенділігі, зиянды әдеттері бар-жоғы. Бұл мәліметтер пациенттің денсаулық көрсеткіштерімен салыстырылады. - Жеке кеңес беру
Мейірбике әр пациентпен жеке сөйлесіп, оның өмір салтын өзгерту қажеттігін түсіндіреді. Кеңес кезінде қарапайым, түсінікті тілмен мынадай сұрақтарға жауап беріледі:
Сіз неге дұрыс тамақтануыңыз керек?
Не себепті күн сайын 30 минут қозғалу маңызды?
Темекі мен алкоголь сіздің денсаулығыңызға қалай әсер етеді?
Қант диабеті, артық салмақ немесе жоғары қан қысымын қалай бақылауға болады?
- Мотивация және қолдау көрсету
Көптеген адамдарда әдеттерді өзгертуге ниет болса да, мотивация жетіспейді. Мұндай кезде мейірбике – тек кеңес беруші емес, қолдаушы тұлға. Ол пациентке сенім береді, кішкентай қадамдардан бастауға кеңес береді, мақтап, жігерлендіріп отырады. - Әдістемелік материалдар мен еске салулар
Мейірбике салауатты өмір салтына қатысты парақшалар, брошюралар, үлгі мәзірлер ұсынып, пайдалы әдеттер күнделігін жүргізуге көмектеседі. Кей жағдайларда арнайы жоспар құрылып, пациенттің прогресі бақыланады.
Практикалық мысалдар
Қант диабетімен тіркелген пациентке дұрыс тамақтану, дене белсенділігі және глюкозаны бақылау бойынша кеңес беру.
Артық салмақпен күресіп жүрген адамға тамақтану күнделігін жүргізу мен аптасына 3 рет 30 минуттық жаттығу ұсыну.
Темекі шегуді доғарғысы келетін азаматқа никотинге тәуелділікті жеңу жолдарын түсіндіру, қолдау топтары туралы айту.
Қан қысымы жоғары пациентке тұзды шектеу, тыныштық режимі, дәріні уақытылы қабылдау бойынша жүйелі кеңес беру.
Қиындықтар мен шешу жолдары
Өмір салтын өзгерту – бір күнде болатын процесс емес. Пациенттер бастапқыда қарсылық танытуы немесе күмәнмен қарауы мүмкін. Мұндайда мейірбике:
шыдамдылық танытып,
кішкентай жетістіктерді мақтап,
үміт беретін мысалдар келтіріп,
дұрыс сұрақтар қойып, диалог жүргізіп отыруы қажет.
Қорытынды
Салауатты өмір салты – әр адамның қолынан келетін, бірақ жол көрсету мен қолдауды қажет ететін үлкен өзгеріс. Осы жолда мейірбике – ең сенімді серік. Оның кеңесі, мейірімі, қолдауы пациенттің өмірін жақсартуға, денсаулығын сақтауға зор ықпал етеді. Сондықтан мейірбикелер салауатты өмір салтын насихаттау мен қалыптастыруда маңызды әлеуметтік және кәсіби миссияны атқарады.
