Авторлар:Жумадилова Акбота Рашидовна, Жалпы тәжірибелік дәрігер, Көксу аудандық орталық ауруханасы
Куан Арзгүл, Жалпы тәжірибелік дәрігер, Көксу аудандық орталық ауруханасы
Мухамеджанова Акмарал Сейткалиевна, Жалпы тәжірибелік дәрігер, Көксу аудандық орталық ауруханасы
Кіріспе
Рационалды тамақтану – адам денсаулығын сақтаудың және нығайтудың басты факторларының бірі. Дұрыс тамақтану иммундық жүйені нығайтады, зат алмасуды тұрақтандырады және жүрек-қан тамыр аурулары, қант диабеті, семіздік, ас қорыту жүйесінің патологиялары сияқты созылмалы аурулардың даму қаупін төмендетеді. Бүгінгі таңда Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) дұрыс тамақтануды алдын алу шараларының басты бағыты ретінде қарастырады.
Дұрыс тамақтанудың негізгі қағидалары
Теңгерімділік:
Ақуыздар, көмірсулар және майлардың үйлесімді арақатынасын сақтау.
Талшыққа бай тағамдарды тұтыну.
Қант пен тұзды шамадан тыс пайдалануды азайту.
Күнделікті тамақтану режимін сақтау:
Тәулігіне 4-5 рет тамақтану.
Таңғы асқа ерекше мән беру, кешкі асты жеңіл ету.
Су теңгерімін сақтау (күніне кемінде 1,5-2 литр су ішу).
Витаминдер мен минералдардың жеткілікті мөлшерін алу:
Жемістер мен көкөністерді күнделікті тұтыну.
Омега-3 май қышқылдарына бай тағамдарды (балық, жаңғақ, зәйтүн майы) қолдану.
Дәрумендер мен микроэлементтер тапшылығының алдын алу.
Созылмалы аурулардың алдын алу үшін дұрыс тамақтанудың маңызы
Жүрек-қан тамыр ауруларын алдын алу:
Қаныққан майларды азайту, трансмайлардан бас тарту.
Калийге, магнийге және омега-3 май қышқылдарына бай тағамдарды пайдалану.
Қант диабетін алдын алу:
Гликемиялық индексі төмен көмірсуларды тұтыну.
Қант пен тәтті сусындарды азайту.
Талшыққа бай тағамдарды енгізу.
Артық салмақ пен семіздіктің алдын алу:
Калорияны бақылау және теңгерімді диета ұстану.
Физикалық белсенділікті арттыру.
Майлы және қуырылған тағамдарды тұтынуды шектеу.
Ас қорыту жүйесінің ауруларын алдын алу:
Талшыққа бай тағамдарды қолдану (дәнді дақылдар, көкөністер, жемістер).
Пробиотиктерге бай өнімдерді тұтыну (айран, йогурт, қышқыл сүт өнімдері).
Жедел әрі майлы тағамдардан бас тарту.
Қорытынды
Рационалды тамақтану – денсаулықты сақтау мен созылмалы аурулардың алдын алудағы негізгі факторлардың бірі. Дұрыс әрі теңгерімді тамақтану адам ағзасының қалыпты жұмыс істеуіне көмектеседі, өмір сүру сапасын жақсартады және аурулардың даму қаупін төмендетеді. Сондықтан әрбір адам дұрыс тамақтану әдеттерін қалыптастырып, салауатты өмір салтын ұстануы қажет.
