Автор: КОШИМБАЕВА СЫМБАТ АБДЫМАНАПОВНА, жалпы тәжірибелі мейірбике, Кіші шыған дәрігерлік амбулаториясы
КОЛДАСБАЕВА ГУЛНУР ЕСБОЛАТОВНА, жалпы тәжірибелі мейірбике, Кіші шыған дәрігерлік амбулаториясы
КҮЛЬНАЗАРОВА САЛТАНАТ ТУРГАНГАЗИЕВНА, мектеп мейірбикесі, Кіші шыған дәрігерлік амбулаториясы мектеп мейірбикесі
«Панфилов ауданаралық көпсалалы ауруханасы» КМК
Кіріспе
Заманауи мейірбикелік тәжірибеде клиникалық ойлау мен шұғыл жағдайларда жылдам әрі нақты әрекет ету қабілеті — медициналық көмек көрсетудің негізгі көрсеткіші. Пациенттің өмірі мен денсаулығы көп жағдайда алғашқы көмек көрсету сапасына тікелей байланысты.
Халықаралық стандарттар бойынша, алғашқы медициналық көмектің 70%-ы мейірбикелердің тікелей қатысуымен жүзеге асады. Осы себепті, мейірбикенің теориялық білімі мен практикалық дағдылары үнемі жаңартылып, алгоритмдік деңгейде қолданылуы тиіс.
Алғашқы көмек: анықтамасы және маңыздылығы
Алғашқы көмек — бұл науқастың өміріне қауіп төнген жағдайларда, дәрігерлік біліктілігі бар немесе арнайы даярлықтан өткен медицина қызметкерінің жедел және жүйелі әрекеттер кешені.
Оның негізгі мақсаттары:
Өмірге қауіпті факторларды жою
Асқынулардың алдын алу
Науқасты тұрақтандыру
Жедел медициналық көмекке дейінгі жағдайды бақылау
Алғашқы көмектің құрылымдық алгоритмі: ABCDE тәсілі
Бұл халықаралық тәсіл — науқасты бағалаудың және жедел шешім қабылдаудың тиімді әдісі.
A – Airway (Ауа жолдарының өткізгіштігі)
Бөгде заттардың бар-жоғын тексеру
Жолдарды ашу: басын шалқайту, иекті көтеру
Қажет болса — аспирация, ауа өткізгіш құрылғылар
B – Breathing (Тыныс алудың бағалануы)
Кеуде қозғалысы, тыныс жиілігі, тыныс түрі
Гипоксияны анықтау – оттегімен қамтамасыз ету
Апноэ кезінде — жасанды тыныс беру
C – Circulation (Қан айналымы және гемодинамика)
Пульс, тері түсі, капиллярлық қайта толу уақыты
Жүрекке жанама массаж (жүрек соғысы болмаған жағдайда)
Қан кетуді тоқтату
D – Disability (Сана мен неврологиялық статус)
AVPU шкаласы (Alert, Voice, Pain, Unresponsive)
Глюкоза деңгейін өлшеу
Құрысу, шок, инсульт белгілерін анықтау
E – Exposure (Науқасты толық қарап шығу)
Жарақат, күйік, ісік
Температура мен қоршаған ортаға реакция
Киімнен босату, екінші жарақатты іздеу
Мейірбикенің кәсіби рөлі
Мейірбике тек орындаушы ғана емес — ол шұғыл шешім қабылдайтын кәсіби тұлға. Оның міндетіне мыналар кіреді:
Науқастың жағдайын объективті бағалау
Шұғыл көмек көрсету кезіндегі нақты қадамдарды сақтау
Қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтау
Пациент пен жақындарына психологиялық қолдау көрсету
Медициналық құжаттаманы сауатты жүргізу
Медицинада “алтын уақыт” ұғымы бар — алғашқы 5–10 минуттағы көмек науқастың тағдырын шешеді. Бұл уақытта мейірбике әрекетке көшіп, алгоритмді автоматты деңгейде орындауға дайын болуы керек.
Арнайы жағдайларда алғашқы көмек көрсету
Балалар мен мектеп жасындағы оқушылар: тырысу, аллергиялық шок, талып қалу — мектеп мейірбикесі осындай жағдайларда бірден әрекет етіп, жедел жәрдем шақырумен қатар, оқиға орнында көмек көрсетуі тиіс.
Ауылдық амбулатория жағдайында: жедел жәрдем бригадасы жеткенше уақытты тиімді пайдалану — мейірбикенің кәсіби шеберлігіне байланысты.
Жарақат, гипертониялық криз, қан кету, анафилаксия — әрқайсысының алғашқы көмегі нақты стандарттарға сәйкес орындалуы қажет.
Қорытынды
Алғашқы көмек – бұл тек техникалық әрекет емес. Бұл – жауапкершілік, батылдық, кәсіби салмақтылық пен адамгершіліктің көрінісі. Мейірбике — шұғыл жағдайдағы алғашқы сенімді тұлға, науқасқа үміт пен тыныштық сыйлайтын маман.
Қазіргі денсаулық сақтау жүйесінде мейірбикенің алғашқы көмекті сапалы көрсетуі – науқастың өмірі мен саулығына тікелей әсер ететін шешуші фактор. Сондықтан әр мейірбике өз білімін жүйелі түрде жетілдіріп, алғашқы көмек алгоритмін тәжірибе арқылы шыңдауы тиіс.
Білімді мейірбике – сенімді көмекші, батыл әрекет – сақталған өмір
