Автор: Төребеков Шыңғысхан Мәжітұлы, жоғары санатты стоматолог дәрігер, «Сарқан орталық аудандық ауруханасы» ШЖҚ КМК, «Лепсі» СБ.
Жақ-бет аймағындағы аномалиялар – бұл тіс қатарларының, жақ сүйектерінің және бет құрылымдарының дамуының бұзылыстары. Олар баланың жалпы денсаулығына, сөйлеу қабілетіне және сыртқы келбетіне кері әсер етуі мүмкін. Сондықтан мектепке дейінгі жаста алдын алу шараларын жүргізу – болашақтағы күрделі стоматологиялық мәселелердің алдын алудың ең тиімді жолы.
Жақ-бет аномалияларының пайда болу себептері
Туа біткен факторлар:
Генетикалық ерекшеліктер;
Жүктілік кезіндегі ананың инфекциялары немесе зиянды әдеттері.
Сыртқы факторлар:
Ұзақ уақыт саусақ немесе бөтелке емізігін ему;
Тыныс алу жолдарының созылмалы аурулары (мысалы, аденоидтар);
Баланың дұрыс тамақтанбауы;
Тістің уақытынан бұрын түсуі немесе кешігуі.
Жаман әдеттер:
Ерінді немесе саусақты сорып жүру;
Заттарды ауызға салу;
Дұрыс емес шайнау әдеті (мысалы, тек бір жақпен шайнау).
Алдын алу шаралары
Жаман әдеттермен күресу
Баланың саусақ немесе бөтелке емізігін ұзақ сорып жүруін тоқтату қажет. Бұл әдеттер жақ сүйегінің дұрыс қалыптасуына кедергі келтіреді.
Дұрыс тамақтануды ұйымдастыру
Қатты тағамдарды (сәбіз, алма) шайнау арқылы жақтың табиғи жаттығуын қамтамасыз етіңіз.
Кальций, фосфор және дәрумендерге бай тағамдарды баланың рационына қосыңыз.
Тыныс алу жолдарының денсаулығы
Аденоидтар немесе созылмалы ринит сияқты ауруларды уақытылы емдеу қажет.
Баланың мұрын арқылы дұрыс тыныс алуын қадағалаңыз.
Сүт тістердің күтімі
Сүт тістердің уақытынан бұрын түсуі жақ сүйегінің дұрыс қалыптасуына кедергі келтіреді. Сондықтан баланы стоматологқа үнемі көрсету керек.
Тілдің және сөйлеудің дамуы
Баланың дұрыс сөйлеу әдеттерін қалыптастыру үшін логопедтің көмегіне жүгініңіз.
Тілдің дұрыс орналасуы жақтың қалыпты дамуына әсер етеді.
Физикалық белсенділік
Жақ сүйегінің дұрыс қалыптасуы үшін баланың жалпы физикалық дамуы маңызды. Дене жаттығулары мен дұрыс позаны сақтау аномалиялардың алдын алуға көмектеседі.
Стоматологтың рөлі
Ерте диагностика:
Жақ-бет аномалияларын ерте кезеңдерде анықтау үшін баланы стоматологқа 3 жастан бастап үнемі көрсетіп отыру қажет.
Арнайы құрылғыларды пайдалану:
Қажет болған жағдайда дәрігер арнайы тіс пластиналарын немесе басқа түзету құрылғыларын ұсына алады.
Ата-аналарға кеңес беру:
Стоматолог ата-аналарға баланың ауыз қуысы денсаулығын сақтауға арналған күнделікті шаралар туралы ақпарат береді.
Қорытынды
Жақ-бет аномалияларының алдын алу – бұл баланың денсаулығын, эстетикалық келбетін және болашақтағы өмір сапасын жақсартудың маңызды қадамы. Ерте диагностика, дұрыс тамақтану және зиянды әдеттерден бас тарту арқылы бұл мәселелердің алдын алуға болады.
Ата-аналар мен педагогтар балада дұрыс әдеттерді қалыптастырып, уақытылы маманға жүгінсе, баланың денсаулығын ұзақ жылдарға сақтап қалады.
Есіңізде болсын: балаңыздың жарқын күлкісі – оның денсаулығының айғағы!
