Авторлар: Гүлнара Абилсатаровна Елубаева – хирургия бөлімі медбикесі, Галия Қалиевна Канатбекова – хирургия бөлімі медбикесі, Сырым Серікович Қалиев – рентген лаборант, Талдықорған қаласы Әскери госпиталь.
Медициналық этика және деонтология дегеніміз не?
Медицина – бұл тек ғылыми білім мен практикалық тәжірибе ғана емес, сонымен қатар адамгершілік құндылықтары мен моральдық принциптерге негізделген күрделі сала. Медициналық этика – медицина қызметкерлерінің кәсіби міндеттерін орындау кезінде сақтауға тиіс нормалар мен ережелер жүйесі. Ал медициналық деонтология – медицина қызметкерлерінің моральдық жауапкершілігі мен міндеттеріне қатысты ілім, яғни олардың күнделікті жұмыстағы ұстанымдарын қалыптастыратын маңызды фактор.
Этикалық қағидалар және олардың маңызы
Медицина қызметкерлерінің жұмысы нақты этикалық нормаларға негізделген. Бұл қағидалар емдеу процесінде, пациенттермен қарым-қатынаста және әріптестер арасындағы өзара әрекеттестікте маңызды рөл атқарады.
Науқасқа зиян келтірмеу (Non-maleficence)
Әрбір медициналық шешім пациенттің денсаулығына тек оң әсерін тигізуі тиіс.
Қателіктерден сақтану үшін клиникалық хаттамалар мен дәлелді медицинаны ұстану қажет.
Мейірімділік және қамқорлық (Beneficence)
Әрбір медицина қызметкері пациенттің жағдайын жақсартуға бар күшін салуы тиіс.
Медицинада ең тиімді және дәлелденген әдістер қолданылуы қажет.
Әділдік және теңдік (Justice)
Барлық пациенттерге теңдей сапалы медициналық қызмет көрсетілуі тиіс.
Қаржылық, әлеуметтік немесе ұлттық айырмашылықтарға қарамастан, емдеу әдістерінің барлығына тең қолжетімділік қамтамасыз етілуі қажет.
Конфиденциалдық және ақпараттың құпиялығы (Confidentiality)
Пациенттің жеке медициналық деректерін қатаң қорғау маңызды.
Медициналық құпияны сақтау дәрігер мен пациент арасындағы сенімділікті нығайтады.
Пациенттің құқығы мен таңдауы (Autonomy)
Пациент өз денсаулығы мен емдеу процесіне қатысты шешім қабылдауға құқылы.
Медицина қызметкері науқасқа емдеу туралы толық ақпарат беріп, оны дұрыс шешім қабылдауға бағыттауы тиіс.
Деонтология және медицина қызметкерінің міндеттері
Медицина саласында деонтологияның маңызы өте жоғары. Ол келесі қағидаларды қамтиды:
Медицина қызметкері мен пациент арасындағы сенімді қарым-қатынас орнату;
Медицина қызметкерлерінің өз мамандығына адалдығы;
Әріптестермен өзара сыйластық пен ынтымақтастық;
Медицина қызметкерлерінің қызметте адалдық пен объективтілік сақтау;
Пациенттерге жылы қарым-қатынас жасау және олардың жағдайын түсіну.
Этика мен деонтологияның медициналық тәжірибеде қолданылуы
Медициналық этика мен деонтологияны тәжірибеде қолдану медицина қызметкерлерінің кәсіби деңгейін көтеріп, пациенттердің медициналық қызметке деген сенімін арттырады. Бұл қағидаларды сақтау:
Медициналық көмектің сапасын жақсартады;
Пациенттің өзін жайлы сезінуіне ықпал етеді;
Қателіктер мен жанжалдардың алдын алады;
Кәсіби бедел мен науқастардың сенімін арттырады.
Этикалық дилеммалар және оларды шешу жолдары
Медицина қызметкерлері күнделікті жұмыста күрделі этикалық жағдайлармен бетпе-бет келеді. Кейбір этикалық дилеммалар:
Пациенттің емдеуден бас тартуы;
Қаржылық себептерге байланысты емдеудің қолжетімсіздігі;
Ауыр жағдайдағы пациенттің өмірін ұзарту немесе паллиативті көмек көрсету мәселелері.
Бұл жағдайларда дәрігерлер шешім қабылдау кезінде этикалық қағидаларды, заңнаманы және кәсіби тәжірибені ескеруі қажет. Медицина қызметкерілер пациенттермен және олардың отбасыларымен ашық диалог жүргізуі, емдеудің барлық мүмкіндіктерін түсіндіруі тиіс.
Қорытынды
Медициналық этика мен деонтология – дәрігерлік қызметтің басты тіректерінің бірі. Науқастарға деген адалдық, қамқорлық пен сенім – медицинаның басты қағидалары. Медицина қызметкерілер мен медбикелер кәсіби біліммен қатар, этика мен деонтологияны қатаң сақтай отырып, өз қызметін атқаруы тиіс. Бұл қағидаларға сүйене отырып, медицина қызметкерлері халыққа жоғары сапалы медициналық көмек көрсете алады және өз мамандығының беделін арттыра алады.
