Авторлар:Тлеубаева Венера Ануарбековна – медбике
Оразбаева Айгүл Дүйсекеновна – медбике
Карбозова Бейбіткүл Есболатқызы – медбике
ГКП на ПХВ «Боралдай аудандық ауруханасы»
Кіріспе
Күзгі-қысқы маусымда жедел респираторлық вирустық инфекциялар (ЖРВИ) және тұмау ауруларының таралуы күрт артады. Бұл вирустар адам ағзасының қорғаныс жүйесіне үлкен жүктеме түсіріп, тыныс алу жолдарының ауыр зақымдануына әкелуі мүмкін.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) деректеріне сүйенсек, жыл сайын әлемде 1 миллиардқа жуық адам ЖРВИ-мен ауырады, ал тұмаумен 3-5 миллион адам ауыр түрде ауырып, асқынуларға ұшырайды. Сондықтан аталған аурулардың алдын алу шараларын білу, ерте диагностика жасау және емдеу әдістерін дұрыс қолдану – денсаулықты сақтаудың маңызды аспектілерінің бірі.
Бұл мақалада ЖРВИ мен тұмаудың негізгі айырмашылықтары, олардың таралу жолдары, белгілері, диагностика әдістері, емдеу тәсілдері және алдын алу шаралары қарастырылады.
1. ЖРВИ мен тұмаудың ерекшеліктері
ЖРВИ мен тұмау клиникалық белгілері ұқсас болғанымен, олардың даму механизмі, асқыну қаупі және емдеу тәсілдері әртүрлі.
1.1. ЖРВИ және тұмаудың негізгі айырмашылықтары
| Критерий | ЖРВИ | Тұмау |
|---|---|---|
| Инфекция көзі | Аденовирус, риновирус, коронавирус, парагрипп вирусы және т.б. | Influenza A, B, C вирустары |
| Басталуы | Біртіндеп, 1-2 күн ішінде | Кенеттен, бірнеше сағат ішінде |
| Дене қызуы | 37,0-38,5°C | 39,0-40,5°C дейін күрт көтеріледі |
| Бас ауруы | Әлсіз немесе орташа | Күшті, әсіресе маңдай және самай бөлігінде |
| Жөтел | Жеңіл, ылғалды немесе құрғақ | Күшті, кеуде тұсында ауырсынумен бірге жүреді |
| Бұлшықеттер мен сүйек ауруы | Сирек | Жиі және айқын білінеді |
| Асқыну қаупі | Сирек кездеседі | Өкпе қабынуы, миокардит, менингит, энцефалопатия сияқты ауыр асқынулар тудыруы мүмкін |
1.2. Таралу жолдары
ЖРВИ мен тұмау негізінен ауа-тамшы (воздушно-капельный) жолымен таралады. Инфекция жөтелгенде, түшкіргенде немесе сөйлескенде вирустың ауаға бөлінуі арқылы адамнан адамға беріледі. Сонымен қатар, вирус ластанған заттар арқылы да таралуы мүмкін (есік тұтқалары, гаджеттер, ақша және т.б.).
2. ЖРВИ және тұмаудың белгілері
ЖРВИ және тұмаудың жалпы белгілері:
- Дене қызуының көтерілуі
- Бас ауруы
- Мұрын бітелуі және түшкіру
- Тамақтың жыбырлауы немесе ауырсынуы
- Жөтел
- Жалпы әлсіздік, тез шаршау
Қауіпті белгілер:
- Температураның 3 күннен ұзақ түспеуі
- Ентігу, тыныс алудың қиындауы
- Кеуде тұсында ауырсыну
- Қан аралас қақырық
- Ұзақ уақытқа созылған бас ауруы немесе құсу
Бұл белгілер байқалса, дереу дәрігерге қаралу қажет.
3. Диагностика әдістері
ЖРВИ және тұмауды анықтау үшін келесі диагностикалық әдістер қолданылады:
3.1. Клиникалық диагностика
- Науқастың шағымдары мен симптомдарын талдау
- Аускультация (өкпені тыңдау)
- ЖРВИ немесе тұмаудың эпидемиологиялық жағдайын бағалау
3.2. Зертханалық диагностика
- ПТР (полимеразды тізбектік реакция) тесті – тұмау вирусының немесе ЖРВИ қоздырғыштарының ДНҚ/РНҚ-сын анықтайды
- Жалпы қан анализі – вирустық немесе бактериялық инфекцияны ажыратуға көмектеседі
- Иммунологиялық талдаулар – қандағы антиденелерді анықтау
4. ЖРВИ және тұмауды емдеу әдістері
4.1. Жалпы емдеу шаралары
- Демалу және төсек режимін сақтау
- Көп мөлшерде сұйықтық ішу (шай, су, жеміс сусындары)
- Бөлмені жиі желдету
- Жоғары температураны түсіру үшін парацетамол немесе ибупрофен қабылдау
4.2. Дәрілік терапия
- Антивирустық препараттар (осельтамивир, занамивир – дәрігердің тағайындауы бойынша)
- Мұрынға тамызатын ерітінділер (физиологиялық ерітінді, теңіз суы)
- Иммуномодуляторлар (интерферон негізіндегі препараттар)
Антибиотиктер тек бактериялық асқынулар кезінде ғана тағайындалады!
5. ЖРВИ және тұмаудың алдын алу шаралары
5.1. Вакцинация
- Тұмауға қарсы вакцина жыл сайын жасалуы тиіс
- Вакцинация тұмаудың ауыр өтуін және асқынулардың алдын алады
5.2. Гигиена және жеке қорғаныс
- Қолды жиі сабынмен жуу
- Бетперде тағу
- Адам көп жиналатын жерлерден аулақ болу
5.3. Иммунитетті нығайту
- Дұрыс тамақтану (С және D дәрумендеріне бай тағамдар)
- Жеткілікті ұйқы және физикалық белсенділік
Қорытынды
ЖРВИ және тұмау – маусымдық аурулар болғанымен, оларды алдын алу және дер кезінде емдеу арқылы ауыр асқынулардың алдын алуға болады. Вакцинация, гигиена, иммунитетті нығайту және уақытылы медициналық тексерулер – аурудан қорғанудың ең тиімді жолдары.
Салауатты өмір салтын ұстанып, маусымдық аурулардан сақтаныңыз!
