Авторлар: Мергенбаева Перизат Муратқызы — клиникалық фармакология және ауруханалық фармация бөлімінің мейірбикесі,
Шантиева Гаухар Аскаровна — жұқпалы аурулар бөлімінің мейірбикесі
Сазабек Марияхан Абенқызы — зарарсыздандыру бөлмесінің мейірбикесі
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» МКК
Кіріспе
Қазіргі заманғы медицинада инфекцияның алдын алу және ауруханаішілік инфекцияларды болдырмау – денсаулық сақтау мекемелерінің ең басты міндеттерінің бірі. Бұл міндетті жүзеге асыруда стерилизация – маңызды рөл атқарады. Ал стерилизацияның ең тиімді және сенімді әдісі – автоклавтау, яғни қаныққан су буымен жоғары температурада зарарсыздандыру.
Автоклав – бұл нағыз «көрінбейтін күрескер», ол медициналық құралдарды микробтар мен олардың спораларынан толық тазартып, инфекциялардың алдын алатын негізгі құрал болып табылады.
Автоклав дегеніміз не?
Автоклав – бұл жоғары қысым мен температура көмегімен стерилизация жүргізетін арнайы аппарат. Оның жұмысы су буының физикалық қасиеттеріне негізделген. Қаныққан бу белгілі бір қысымда температураны көтеріп, барлық тірі микроорганизмдерді, соның ішінде ең төзімді спораларды да жояды.
Автоклавтау нәтижесінде:
Құралдар толық зарарсызданады
Стерильділік ұзақ уақытқа дейін сақталады
Ауруханаішілік инфекциялардың таралу қаупі азаяды
Автоклавтың жұмыс принципі
Автоклав жабық камерадан, су ыдысынан, қысым және температура датчиктерінен тұрады. Жұмыс алгоритмі келесідей:
Құрал-саймандар алдын ала жуылып, кептіріліп, қапталады
Арнайы торға орналастырылады
Камера жабылып, ішіне қаныққан бу жіберіледі
Бу қысыммен жоғары температурада әсер етеді (әдетте 121–134°C аралығы)
Белгіленген уақыт өткен соң (15–30 мин) стерилизация аяқталады
Құралдар кептіріліп, сақтауға жіберіледі
Автоклавтың артықшылықтары
Жоғары тиімділік: бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар мен олардың спораларын жояды
Универсалдылық: хирургиялық құралдар, шыны ыдыс, резеңке және тоқыма бұйымдарын стерилизациялау мүмкіндігі
Қауіпсіздік: химиялық заттар қолданылмайды
Экономикалық тиімді: қайта пайдалануға жарамды құралдарды қолдануға мүмкіндік береді
Стерилизация режимдері
Режим түрі Температура Қысым Уақыты
Стандартты режим 121 °C 1,1 атм 20–45 минут
Жедел режим 134 °C 2,1 атм 5–10 минут
Ескерту: Құралдың материалы мен мақсатына байланысты режим дұрыс таңдалуы тиіс.
Автоклавтау процесіндегі мейірбикенің рөлі
Автоклавтың тиімділігі — оны дұрыс қолдануға және бақылауға тікелей байланысты. Бұл ретте мейірбикенің кәсіби әрекеттері маңызды:
Құралдарды алдын ала сапалы жуу және кептіру
Қаптама материалын таңдау (қағаз, контейнер, текстиль)
Қаптаманың тұтастығын, индикаторлардың болуын тексеру
Автоклавтың техникалық жағдайын бақылау
Температура мен уақыт режимдерін сақтау
Стерилизация сапасын химиялық және биологиялық индикаторлармен тексеру
Құжаттаманы (журнал, күнделік) уақытылы толтыру
Жиі кездесетін қателіктер
Қате түрі Салдары
Құралдарды жуусыз автоклавқа салу Органикалық қалдықтар микробты сақтап қалады
Төмен температура немесе қысым Споралар жойылмайды
Қаптаманы дұрыс жаппау Стерильділіктің бұзылуы
Индикаторды қолданбау Сапаны бақылау мүмкін емес
Аппараттың техникалық ақауын елемеу Жалған стерилизация, инфекция қаупі
Қорытынды
Медицинада инфекцияның алдын алу – тек дәрігердің ғана емес, мейірбикенің де кәсіби борышы. Бұл жолда сенімді көмекші құрал – автоклав. Оның дұрыс қолданылуы, режимдердің сақталуы және сапалы бақылау — науқасқа қауіпсіз орта қалыптастырудың кепілі.
Автоклавтау – көрінбейтін, бірақ шешуші процесс. Ол мейірбикенің ұқыптылығы мен жауапкершілігіне тікелей байланысты. Сондықтан әрбір мейірбике стерилизация ережелерін жақсы біліп, күнделікті тәжірибеде оны нақты әрі жүйелі орындауы тиіс.
