Авторлар:Баясылова Ботагоз Торехановна медбике-анестезист,
Абышева Лаура Муратовна медбике-анестезист,
Сарекенова Нургуль Дарбековна медбике-анестезист,
ШЖҚ «Кербулак аудандық орталық ауруханасы» МКК, реанимация бөлімі
Кіріспе
Өкпені жасанды желдету (ӨЖЖ) – тыныс алу жеткіліксіздігі кезінде қолданылатын өмірлік маңызды процедура. Интубация – трахеяға эндотрахеальды түтік енгізу арқылы тыныс алу жолдарын қамтамасыз ететін негізгі әдіс. Бұл әдіс анестезия, реанимация және ауыр науқастарды емдеу кезінде кеңінен қолданылады.
Интубацияның көрсеткіштері
Тыныс алу жеткіліксіздігі (гипоксия, гиперкапния).
ӨЖЖ қажеттілігі (жедел респираторлық дистресс-синдром, кома, операциялар).
Тыныс алу жолдарының обструкциясы (травма, ісік, аллергиялық реакция).
Кардиопульмональды реанимация (СЛР).
Интубация процедурасының кезеңдері
- Дайындық кезеңі
Науқастың жағдайын бағалау (сана деңгейі, тыныс алу, оттегі сатурациясы).
Интубация құралдарын дайындау:
Ларингоскоп
Эндотрахеальды түтік (өлшемі науқастың жасына және дене массасына сәйкес)
Амбу қапшығы
Оттегімен қамтамасыз ету жүйесі
Сорғыш (аспирациялау үшін)
Фиксация материалдары - Интубация жүргізу
Науқасты арқасына жатқызу, басын сәл кеңірдекке қарай шалқайту.
Ларингоскопты сол қолмен енгізу, тілді көтеріп, дауыс саңылауын анықтау.
Оң қолмен эндотрахеальды түтікті дауыс байламдары арқылы трахеяға енгізу (түтік трахеяға 20-22 см тереңдікте орналасуы керек).
Интубация дұрыс жүргізілгенін тексеру:
Төстің көтерілуін бақылау
Аускультация арқылы екі өкпенің тыныс алу дыбыстарын тексеру
Капнография (CO₂ деңгейін тексеру) - Интубациядан кейінгі шаралар
Эндотрахеальды түтікті бекіту (бекіту лентасы немесе арнайы құрылғы).
Науқасты өкпені жасанды желдету аппаратына қосу.
ӨЖЖ параметрлерін реттеу (минуттық тыныс алу көлемі, тыныс алу жиілігі, оттегі концентрациясы).
Өкпені жасанды желдету (ӨЖЖ) принциптері - ӨЖЖ түрлері:
Инвазивті (эндотрахеальды түтік немесе трахеостома арқылы).
Инвазивті емес (маска арқылы).
- ӨЖЖ негізгі параметрлері:
Тыныс алу жиілігі – минутына 12-16 рет.
Тыныс алу көлемі – 6-8 мл/кг.
Фракциялық оттегі концентрациясы (FiO₂) – 30-100%.
Позитивті соңы экспираторлық қысым (PEEP) – 5-10 см H₂O.
- ӨЖЖ бақылау:
Артериялық қанның газдық құрамын (PaO₂, PaCO₂) қадағалау.
Өкпенің шамадан тыс желдетілуін болдырмау (баротравма қаупі).
Дұрыс оксигенацияны қамтамасыз ету (гипоксияны алдын алу).
Асқынулар және оларды болдырмау
Интубация кезінде:
Дауыс байламдарына зақым келтіру → жұмсақ техниканы қолдану.
Өңештің қате интубациясы → өкпе аускультациясы арқылы тексеру.
ӨЖЖ кезінде:
Өкпенің баротравмасы → қысымды бақылау.
Аспирациялық пневмония → түтіктің дұрыс орналасуын және сорғышты уақытылы қолдану.
Трахеяның стенозы → түтікті ұзақ уақыт қолданудан аулақ болу.
Қорытынды
Интубация және ӨЖЖ – ауыр науқастарды емдеуде маңызды медициналық процедуралар. Анестезиологтар мен анестезист-медбикелер бұл әдістерді шебер меңгеруі қажет, өйткені олар пациенттің өмірін сақтап қалуға және емнің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Дұрыс жүргізілген интубация және ӨЖЖ науқастың тыныс алуын қамтамасыз етіп, гипоксияның алдын алады.
