Авторлар: Тлеубаева Венера Ануарбековна – медбике
Оразбаева Айгүл Дүйсекеновна – медбике
Карбозова Бейбіткүл Есболатқызы – медбике
ГКП на ПХВ «Боралдай аудандық ауруханасы»
Кіріспе
Иммунитет – ағзаның инфекцияларға, бактерияларға, вирустарға және басқа да патогендерге қарсы табиғи қорғаныс жүйесі. Әлсіз иммундық жүйе адамды түрлі жұқпалы ауруларға бейім етеді. Сондықтан иммунитетті нығайту және инфекциялардан қорғану – денсаулықты сақтаудың маңызды бөлігі.
Бұл мақалада иммунитетті күшейту әдістері мен жұқпалы аурулардың алдын алу жолдары қарастырылады.
1. Иммундық жүйенің негізгі қызметі және оны әлсірететін факторлар
Иммунитеттің негізгі функциялары:
- Ағзаға түсетін зиянды бактериялар мен вирустарды анықтау және жою.
- Ағзаның ішкі тепе-теңдігін сақтау және тіндерді қалпына келтіру.
- Созылмалы аурулар мен қатерлі ісіктердің дамуына қарсы тұру.
Иммунитетті әлсірететін негізгі факторлар:
- Дұрыс тамақтанбау (дәрумендер мен минералдардың тапшылығы).
- Физикалық белсенділіктің төмендігі.
- Созылмалы стресс және жүйке жүйесінің шаршауы.
- Ұйқының жеткіліксіздігі.
- Алкогольді шамадан тыс пайдалану және темекі шегу.
- Жұқпалы аурулармен жиі ауыру.
- Антибиотиктерді қажетсіз және бақылаусыз қолдану.
Бұл факторларды бақылау иммундық жүйенің күшті болуын қамтамасыз етеді.
2. Иммунитетті нығайтудың негізгі әдістері
Иммундық жүйені табиғи жолмен нығайту үшін келесі шараларды ұстану қажет:
2.1. Дұрыс және теңгерімді тамақтану
- Дәрумендерге бай тағамдарды тұтыну:
- С дәрумені (цитрустар, қарақат, болгар бұрышы) – иммундық жасушаларды белсендіреді.
- D дәрумені (балық, жұмыртқа, күн сәулесі) – иммунитетті күшейтеді.
- А дәрумені (сәбіз, асқабақ, бауыр) – шырышты қабаттардың қорғанысын күшейтеді.
- Е дәрумені (жаңғақтар, авокадо) – антиоксиданттық қасиеттерге ие.
- Ақуыз жеткілікті мөлшерде қабылдау:
- Ақуыз – иммундық жасушалардың қалыптасуына қажет (ет, балық, бұршақ тұқымдастары).
- Пробиотиктерді тұтыну:
- Қышқыл сүт өнімдері (айран, йогурт, қатық) ішек флорасын жақсартып, иммунитетті күшейтеді.
- Суды жеткілікті мөлшерде ішу:
- Күніне 1,5-2 литр таза су ішу зат алмасуды жақсартады.
2.2. Физикалық белсенділікті арттыру
- Күнделікті 30-40 минуттық дене жаттығулары иммундық жасушалардың белсенділігін арттырады.
- Жаяу жүру, жүзу, велосипед тебу жүрек-қан тамырларын жақсартады.
- Шамадан тыс физикалық жүктемеден аулақ болу керек, өйткені ол иммунитетті әлсіретеді.
2.3. Ұйқы мен демалыс режимін сақтау
- Түнгі 7-8 сағаттық ұйқы иммундық жүйенің қалыпты жұмыс істеуі үшін маңызды.
- Ұйқының бұзылуы иммундық жасушалардың белсенділігін төмендетеді.
- Түнгі уақытта мелатонин гормоны бөлінеді, ол иммундық жүйені күшейтеді.
2.4. Стрессті басқару және жүйке жүйесін сақтау
- Стресс кортизол гормонының бөлінуін көбейтіп, иммунитетті әлсіретеді.
- Стрессті азайту үшін:
- Медитация және тыныс алу жаттығуларын жасау.
- Демалыс пен жұмыс уақытын дұрыс үйлестіру.
- Жақын адамдармен көбірек уақыт өткізу.
2.5. Зиянды әдеттерден бас тарту
- Темекі шегу өкпені зақымдап, иммунитетті төмендетеді.
- Алкоголь иммундық жасушалардың белсенділігін азайтады.
- Қантты және зиянды өнімдерді көп тұтыну иммундық жүйеге кері әсер етеді.
3. Жұқпалы аурулардан қорғану жолдары
Жұқпалы аурулардан сақтанудың ең тиімді жолдары мыналар:
3.1. Гигиенаны сақтау
- Қолды сабынмен жиі жуу.
- Жеке гигиеналық заттарды (орамал, тіс щеткасы) ортақ пайдаланбау.
- Тамақтанар алдында және қоғамдық орындардан кейін қолды антисептикпен өңдеу.
3.2. Дұрыс тамақтану және иммунитетті қолдау
- Маусымдық жемістер мен көкөністерді көбірек тұтыну.
- С дәрумені көп тағамдарды қолдану (лимон, апельсин, қарақат).
3.3. Салауатты өмір салтын ұстану
- Таза ауада серуендеу.
- Дене белсенділігін арттыру.
3.4. Вакцинация және иммунитетті қолдау
- Маусымдық тұмауға, пневмококк пен гепатитке қарсы вакцина алу.
- Дәрігердің ұсынысы бойынша иммунитетті қолдайтын дәрілер қабылдау.
Қорытынды
Иммунитетті нығайту – денсаулықты сақтаудың ең тиімді жолдарының бірі. Дұрыс тамақтану, жеткілікті физикалық белсенділік, стресс деңгейін бақылау, ұйқы режимін сақтау және зиянды әдеттерден бас тарту – иммундық жүйені нығайтудың негізгі қағидалары.
Жұқпалы аурулардың алдын алу үшін гигиенаны сақтау, иммунитетті күшейту және вакцинациядан өту қажет.
Медициналық мейірбикелер иммундық жүйені нығайту және жұқпалы аурулардан қорғану бойынша халыққа ақпарат беруде маңызды рөл атқарады. Олар пациенттерге алдын алу шараларын түсіндіріп, денсаулықты сақтау бойынша кеңес береді.
Салауатты өмір салтын ұстанып, иммунитетіңізді күшейтіңіз – денсаулығыңыз өз қолыңызда!
