Автор: Алдабергенова Мадина Серіковна, Дүйсенова Гүлжанат Мұхтарқызы, Тұрсынова Гүлзира Естемесқызы — Талғар аудандық ауруханасының перзентхана бөлімінің акушерлері
Кіріспе
Жүктілік кезеңінде гипертензия (қан қысымының жоғарылауы) – бұл ананың және болашақ сәбидің денсаулығына қауіп төндіретін маңызды патологиялардың бірі. Әсіресе, преэклампсия мен эклампсия жағдайында жедел және кәсіби алғашқы көмек көрсету аса маңызды. Гипертензиямен күресте акушерлердің рөлі ерекше, себебі олар алғашқы белгілерді анықтап, уақтылы шара қолдануға жауапты.
Гипертензияның түрлері
Жүктілік кезіндегі гипертензия келесі түрлерге бөлінеді:
- Жүктілікке дейінгі созылмалы гипертензия – жүктілікке дейін анықталған немесе жүктіліктің 20 аптасына дейін байқалатын қан қысымының жоғарылауы.
- Гестациялық гипертензия – жүктіліктің 20 аптасынан кейін дамитын, бірақ протеинуриясыз қан қысымының жоғарылауы.
- Преэклампсия – гипертензия және протеинуриямен сипатталатын ауыр жағдай.
- Эклампсия – преэклампсияның асқынуы, ауыр құрысулармен және өмірге қауіп төндіретін асқынулармен жүреді.
Алғашқы көмек көрсету алгоритмі
Гипертензияның ауырлық дәрежесіне байланысты акушерлердің алғашқы көмек көрсетуі келесідей болуы тиіс:
- Диагностика және бақылау
Науқастың артериалды қан қысымын өлшеу (екі рет арасына 4 сағат салып).
Симптомдарды анықтау: бас ауруы, көздің қарауытуы, жүрек айну, ісіну.
Зәр анализін жасау арқылы протеинурияның бар-жоғын анықтау.
- Гипертензия деңгейін төмендету
Жедел шаралар:
Егер қан қысымы 160/110 мм.с.б. және одан жоғары болса, гипотензивті терапия қолдану қажет.
Препараттар: магний сульфаты (құрысудың алдын алу үшін), нифедипин, метилдопа немесе лабеталол.
Емді бастар алдында дәрігермен консультация.
- Преэклампсия мен эклампсияны болдырмау
Жедел түрде медициналық мекемеге жеткізу.
Ана мен ұрықтың жағдайын бақылау: жүрек соғысы, зәр бөлінуі, қан анализдері.
Магний сульфатының профилактикалық дозасын енгізу.
- Босандыру тактикасы
Ауыр гипертензия кезінде акушер дәрігерлермен бірлесіп, босандыру қажеттігін шешеді. 37 аптаға дейінгі жүктілікте консервативті ем қолданылады, ал 37 аптадан кейін босандыру көрсетіледі.
Алдын алу шаралары
Гипертензия қаупі бар жүкті әйелдерді ерте тіркеу.
Жүктілік кезінде тұрақты түрде қан қысымын бақылау.
Дұрыс тамақтану және физикалық белсенділікті сақтау.
Қауіп факторлары бар әйелдерге магний мен кальций препараттарын тағайындау.
Қорытынды
Гипертензия жүктілік кезінде ананың және сәбидің өміріне қауіп төндіруі мүмкін ауыр патология. Акушерлер бұл жағдайды ерте анықтап, шұғыл шаралар қабылдау арқылы аналар мен балалардың денсаулығын сақтауда маңызды рөл атқарады. Жүктілік кезінде гипертензияны басқару тек білікті мамандардың көмегімен ғана тиімді жүзеге асырылады.
