Автор: Бейсебекова Молдир Алпысбаевна, Участковая медсестра, ГКП на ПХВ Городская поликлиника, Талдыкорган
Жедел респираторлық вирустық инфекциялар (ЖРВИ) – жыл сайын күз және қыс мезгілдерінде кең таралатын, тыныс алу жолдарының вирустық инфекциясы. ЖРВИ адам денсаулығына айтарлықтай әсер етеді, әсіресе иммунитеті төмен адамдарға, балалар мен қарттарға қауіпті. Бұл мақалада ЖРВИ-дың таралу себептері, белгілері, алдын алу және емдеу жолдары туралы егжей-тегжейлі баяндалады.
ЖРВИ-дың себептері және берілу механизмдері
ЖРВИ-ды қоздыратын вирустардың бірнеше түрі бар:
- Риновирус: Ең жиі кездесетін вирустардың бірі, көбіне мұрынның бітелуі мен ринит тудырады.
- Коронавирус: Әртүрлі респираторлық аурулардың себебі болуы мүмкін, оның ішінде суық тиюдің жеңіл және ауыр формаларын тудыратын түрлері де бар.
- Аденовирус: Көз, мұрын және тамақ ауруларын тудыруы мүмкін, көбіне балаларда кездеседі.
- Парагрипп вирусы: Балаларда ауыр өтеді, ол тамақтың қабынуына, жөтелге және тыныс алудың қиындауына алып келеді.
Бұл вирустар ауа-тамшы жолдары арқылы, яғни жөтелгенде, түшкіргенде, сөйлегенде ауаға шашырап, басқа адамдарға жұғады. ЖРВИ-дың жұғу қаупі көбіне адамдар көп жиналатын орындарда, жабық және желдетілмейтін бөлмелерде жоғары болады. Вирус адам ағзасына мұрын немесе ауыз арқылы кіріп, тыныс алу жолдарының шырышты қабығында көбейе бастайды.
ЖРВИ симптомдары
ЖРВИ-дың негізгі симптомдары әр адамда әртүрлі көрініс табуы мүмкін, бірақ жиі кездесетін белгілері:
Мұрын бітелуі немесе мұрыннан су ағуы: Бұл – ЖРВИ-дың алғашқы белгілерінің бірі, өйткені вирус мұрынның шырышты қабығына әсер етеді.
Тамақ қышуы мен ауруы: Вирус тамақтың шырышты қабығын тітіркендіріп, қызару мен ауырсынуды тудырады.
Көз жасының көп ағуы және қызаруы: Көздің шырышты қабығының тітіркенуі нәтижесінде пайда болады.
Дене қызуының көтерілуі: Вирусқа қарсы күрестің нәтижесінде ағза температураны көтереді, әдетте 38-39 °C дейін.
Жалпы әлсіздік және шаршау: Ағза инфекциямен күресу үшін көп энергия жұмсайды, бұл шаршау сезіміне алып келеді.
ЖРВИ емдеу тәсілдері
ЖРВИ-ды емдеу көбінесе симптомдарды жеңілдетуге және иммунитетті қолдауға бағытталған. Мұнда дәрі-дәрмек қолдану мен үй жағдайында емдеу әдістерін біріктіру ұсынылады:
- Жоғары температураны бақылау: Егер дене қызуы 38 °C-тан асса, парацетамол немесе ибупрофен сияқты дәрі-дәрмектерді қолдануға болады. Бірақ дене қызуы сәл көтерілген жағдайда ағзаның вируспен күресуіне мүмкіндік берген дұрыс.
- Сұйықтықты жеткілікті мөлшерде ішу: Су, шай, морс, компот сияқты жылы сусындар ағзаны ылғалмен қамтамасыз етіп, токсиндердің шығуына көмектеседі. Бұл әсіресе жоғары температура кезінде маңызды, себебі ол ағзаның дегидратациясына жол бермейді.
- Тұзды сумен мұрын шаю: Мұрынның бітелуін азайтып, тыныс алуды жеңілдету үшін, тұзды ерітінділерді қолдануға болады. Оларды дәріханадан сатып алуға немесе үйде тұзды су дайындауға болады (1 литр суға 1 шай қасық тұз).
- Тамақтың ауырсынуын басу: Тамақты жылы тұзды сумен, түймедақ немесе жалбыз шәйімен шаю арқылы жеңілдетуге болады. Бұл ісінуді азайтып, тамақтың ауырсынуын басуға көмектеседі.
- Витаминдер мен иммунитетті күшейтетін препараттар: Витамин C және цинк иммундық жүйені нығайтуға көмектеседі. Бірақ оларды дәрігердің кеңесімен қолданған жөн.
- Ингаляция және бу қабылдау: Бу арқылы ингаляция жасау тыныс алу жолдарын ылғалдандырып, жөтел мен мұрын бітелуін жеңілдетеді. Бұл үшін тұзды су, түймедақ немесе жалбыз қосып буға тыныс алу тиімді.
Алдын алу шаралары
ЖРВИ-дан сақтану үшін келесі алдын алу шараларын ұстанған дұрыс:
- Қолды жиі және мұқият жуу: Сабынмен қолды кемінде 20 секунд бойы жуу вирустарды жоюға көмектеседі.
- Қоғамдық орындарда және көпшілік жиналатын жерлерде маска тағу: Вирустардың таралуын шектеп, басқа адамдарға жұқтырмау үшін маска кию қажет.
- Қоғамдық орындарда байланыстан аулақ болу: Көпшілік жиналатын жабық орындарда аз уақыт болуға тырысыңыз. Жұқтыру қаупі бар жерлерде көп уақыт өткізбеу маңызды.
- Иммундық жүйені қолдау: Салауатты өмір салты, дұрыс тамақтану, жеткілікті ұйқы, физикалық белсенділік иммундық жүйені нығайтады, бұл вирустарға қарсы күресте көмектеседі.
- Вакцинация: ЖРВИ-дің кейбір түрлеріне қарсы вакциналар бар, мысалы, тұмауға қарсы вакцина. Бұл алдын алу әдісі, әсіресе жоғары қауіпті топтар үшін өте маңызды.
Қорытынды
ЖРВИ – бұл кең таралған, бірақ алдын алуға және жеңілдетуге болатын аурулардың бірі. ЖРВИ белгілерін байқасаңыз, дереу дәрігерге қаралып, дұрыс емдеу шараларын қабылдаңыз. Алдын алу шараларын сақтай отырып, өз денсаулығыңызды қорғап, вирустық аурулардан сақтануға болады.
