Автор: Ғазиз Бақытжан Ғазизұлы, анестезиолог реаниматолог дәрігері, ШЖҚ «Балқаш аудандық орталық ауруханасы» МКК
Реанимациялық көмек көрсету — адам өміріне қауіпті жағдайларда, жүрек, тыныс алу немесе орталық жүйке жүйесінің қызметі кенеттен тоқтаған кезде жүргізілетін шұғыл медициналық шаралар жиынтығы. Бұл мақалада заманауи реанимациялық тәсілдер мен хаттамалар талқыланады, олар жедел жағдайларда қолданылып, науқас өмірін сақтап қалуға ықпал етеді.
Реанимацияның негізгі кезеңдері
Реанимациялық көмек үш негізгі кезеңнен тұрады:
- Қалпына келтіру (BLS – Basic Life Support) – бастапқы көмек, медициналық құралдарсыз жүрек пен өкпе қызметін уақытша қалпына келтіруге бағытталған.
- Қосымша көмек (ALS – Advanced Life Support) – реанимациялық шаралар жалғастырылып, арнайы құралдар мен дәрілік заттарды қолдануды қамтиды.
- Қолдау көрсету – науқасты тұрақтандырып, ұзақ мерзімді бақылау мен емді қамтиды.
Заманауи тәсілдер мен хаттамалар
- BLS хаттамалары
CPR (Cardiopulmonary Resuscitation): Кардиопульмональды реанимация қазіргі уақытта ең маңызды реанимациялық шара болып табылады. Ол жүректің сыртқы массажы мен жасанды тыныс беруді қамтиды. Жаңартылған хаттамалар бойынша кеуде қысымы мен тыныс беру қатынасы 30:2 болуы керек.
AED (Automated External Defibrillator): Қазіргі заманғы BLS хаттамалары автоматтандырылған сыртқы дефибрилляторды (AED) қолдануды да қамтиды. AED жүрек тоқтаған кезде қарыншалық фибрилляцияны анықтап, дефибрилляция жүргізуге мүмкіндік береді. Бұл құрылғыны медицина қызметкері емес адам да қолдана алады, өйткені оны пайдалану оңай.
- ALS хаттамалары
Электрлік дефибрилляция: Науқасқа арналған дефибрилляция жүрек тоқтағаннан кейінгі алғашқы минуттарда қолданылады. ALS хаттамалары бойынша дәрігерлер ырғақты реттеуге арналған арнайы құрылғыларды қолданады. Бұл жүрек соғуын қалпына келтіруге көмектеседі.
Ауа жолдарын қамтамасыз ету: ALS деңгейінде интубация немесе арнайы құрылғылар арқылы ауа жолдарын ашық ұстау маңызды. Бұл тәсіл тыныс алуды қолдауға мүмкіндік береді.
Медикаментоздық қолдау: Жүрек қызметін қалпына келтіру үшін адреналин, амидарон және басқа да дәрілік препараттар қолданылады. Оларды енгізу науқастың жағдайына сәйкес мөлшерленіп, халықаралық хаттамаларға сәйкес орындалады.
- Қосымша әдістер мен технологиялар
ЭКМО (Экстракорпоральды мембранды оксигенация): ЭКМО жүрек пен өкпе қызметін уақытша алмастыру үшін қолданылады. Бұл әдіс ауыр жағдайларда, стандартты реанимация тиімсіз болған кезде қолданылады.
Гипотермия терапиясы: Жүрек тоқтағаннан кейін миды қорғау үшін дене температурасын төмендету қолданылады. Гипотермияны қолдану қайта қалпына келтірілген науқастардың өмір сүру деңгейін жақсартады.
Реанимациядағы жаңартылған хаттамалардың маңызы
Заманауи хаттамалар ғылыми зерттеулер мен тәжірибелерге негізделген, сондықтан олардың тиімділігі дәлелденген. Ең басты жаңалықтардың бірі — жоғары сапалы CPR-ды қамтамасыз ету. Жаңа хаттамалар бойынша, кеуде компрессиясының жиілігі минутына 100-120 рет болуы керек, ал тереңдігі 5-6 см болуы тиіс.
Сонымен қатар, реанимациялық хаттамаларға жаңа технологиялар енгізілуде. AED, ЭКМО, гипотермия терапиясы және басқа да құралдар реанимация нәтижелерін жақсарту үшін қолданылады. Әрбір жаңа әдіс немесе технология уақытты үнемдеп, науқастың өмірін сақтап қалуға көмектеседі.
Қорытынды
Реанимациялық көмек көрсетудің заманауи тәсілдері мен хаттамалары өмірге қауіпті жағдайларда науқастың өмірін сақтап қалу үшін маңызды рөл атқарады. Медициналық қызметкерлердің жаңа хаттамалар мен технологияларды білуі және оларды іс жүзінде қолдана алуы қажет. Науқас өмірі үшін реанимациялық көмектің уақтылы көрсетілуі және хаттамаларға сәйкес жүзеге асырылуы маңызды.
