Авторы:Бимолданова Назгуль Олжабековна – Жансақтау нәрестелер бөлімінің аға медбикесі
Касенова Сания Умиргалиевна – Нәрестелер бөлімінің медбикесі
Мухамеджанова Назгуль Болатовна – Жансақтау нәрестелер бөлімінің медбикесі
МШЖҚ «Облыстық перинаталдық орталық» МҚК, Талдыкорған,
Жаңа туған нәрестелердің реанимациясында тыныс алу жүйесінің қалыпты жұмысын қамтамасыз ету маңызды міндеттердің бірі болып табылады. Шала туған немесе ауыр жағдайда дүниеге келген нәрестелер өздігінен тыныс ала алмауы мүмкін. Мұндай жағдайда жасанды тыныс алдыру олардың өмірін сақтап қалу үшін қолданылатын негізгі әдістердің бірі болып табылады. Бұл процедураның қауіпсіздігі мен тиімділігі медициналық персоналдың кәсіби біліктілігіне, қолданылатын әдістерге және тұрақты бақылауға байланысты.
Жасанды тыныс алдырудың қажеттілігі
Жаңа туған нәрестелердің өкпесі толық жетілмеген жағдайда немесе тыныс алу жолдарына механикалық кедергілер болғанда жасанды тыныс алдыру қажет. Бұл келесі себептерден туындауы мүмкін:
- Шала туылу – өкпе толық дамымағандықтан, нәресте өздігінен тыныс ала алмайды.
- Туа біткен ақаулар – өкпе немесе тыныс алу жолдарындағы құрылымдық бұзылыстар.
- Асфиксия – дүниеге келгеннен кейін нәресте оттегіні жеткілікті мөлшерде ала алмауы.
- Өкпе дамуының кідірісі – өкпенің қажетті деңгейде жұмыс істемеуі.
- Мекониальды аспирация синдромы – нәресте туған кезде өз нәжісін (меконий) жұтып қойған жағдайда.
Жасанды тыныс алдыру әдістері
Нәрестенің жағдайына қарай қолданылатын бірнеше әдіс бар:
1. CPAP (Тұрақты қысыммен ауа беру)
CPAP аппараты арқылы тыныс алу жолдарына тұрақты қысыммен ауа беріледі. Бұл әдіс өздігінен тыныс ала алатын, бірақ өкпесін толық ашу қиынға соғатын нәрестелерге қолданылады.
2. Инвазивті жасанды тыныс алдыру (ИВЛ)
Бұл әдіс кезінде интубациялық түтік енгізіліп, аппарат арқылы ауа немесе оттегі беріледі. ИВЛ ауыр жағдайда өздігінен тыныс ала алмайтын нәрестелерге қолданылады.
3. Жоғары жиілікті вентиляция
Кішкентай ауа көлемдерін жоғары жиілікпен енгізу арқылы оттегіні өкпеге тиімді жеткізетін әдіс. Әсіресе, ауыр жағдайдағы нәрестелер үшін қолданылады.
Қауіпсіздік шаралары
Жасанды тыныс алдыру тиімді болғанымен, белгілі бір қауіптерге ие. Сондықтан бұл процедураның қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін келесі шаралар қабылданады:
- Өкпе жарақатынан қорғау – өкпеге түсетін қысым тым жоғары болған жағдайда өкпе тіндері зақымдалуы мүмкін.
- Гипероксигенацияның алдын алу – оттегінің шамадан тыс мөлшері көздің тор қабатының зақымдануына (ретинопатия) әкелуі мүмкін.
- Инфекция қаупін азайту – интубация кезінде инфекция түсу қаупі жоғары, сондықтан барлық құралдар стерильді болуы тиіс.
- Газ алмасуын бақылау – қан құрамындағы оттегі мен көмірқышқыл газының деңгейлері тұрақты тексеріліп отырады.
- Дене температурасының тұрақтылығын қамтамасыз ету – өкпеге берілетін ауаның температурасы мен ылғалдылығы реттелуі керек, себебі құрғақ және суық ауа тыныс жолдарының зақымдалуына әкелуі мүмкін.
Жасанды тыныс алдырудың тиімділігі
Жасанды тыныс алдырудың нәтижелілігі бірнеше факторларға байланысты бағаланады:
- Оттегімен қанығу деңгейі – пульсоксиметрия арқылы бақыланады.
- Тыныс алу жиілігі мен көлемі – нәрестенің өздігінен тыныс алу қабілеті бақыланады.
- Өкпенің дұрыс ашылуы – өкпенің толық жұмыс істеуі маңызды көрсеткіш болып табылады.
- Асқынулардың болмауы – инфекциялар мен өкпе жарақаттарының алдын алу қажет.
Медбикенің рөлі
Жаңа туған нәрестелерді реанимациялау процесінде медбикенің рөлі өте маңызды:
- Құрылғылардың дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз ету – жасанды тыныс алу құрылғыларының дұрыс жұмыс істеп тұрғанын тексереді.
- Нәрестенің жағдайын бақылау – қан айналымы мен тыныс алу көрсеткіштерін үнемі бақылап, кез келген өзгерісті дәрігерге хабарлайды.
- Ата-аналармен жұмыс – жасанды тыныс алдыру процедурасы туралы ақпарат беріп, психологиялық қолдау көрсетеді.
Қорытынды
Жасанды тыныс алдыру – жаңа туған нәрестелерді реанимациялаудағы маңызды әрі жауапты процедуралардың бірі. Оның қауіпсіздігі мен тиімділігін қамтамасыз ету үшін жоғары білікті медициналық персоналдың қатысуы, заманауи құрылғыларды қолдану және нәрестенің жағдайын үнемі бақылау қажет. Дұрыс орындалған жасанды тыныс алдыру нәрестенің өмірін сақтап қана қоймай, оның болашақта толыққанды дамуына да оң әсер етеді.
Жетісу облысы
