Авторы:
Ахметуллина Айнур Манарбековна – патологоанатом, екінші біліктілік санатты дәрігер. Екібастұз қаласы. Павлодар облысы. «Екібастұз қалалық ауруханасы» патологиялық-анатомиялық бөлімшесінің дәрігері
Тюмина Елена Вячеславовна — Павлодар облысы. «Екібастұз қалалық ауруханасы» патологиялық-анатомиялық бөлімшесінің меңгерушісі бірінші біліктілік санатты дәрігер. Екібастұз қаласы.
Рамазанова Айнаш Рамазановна — патологоанатом. Патологиялық-анатомиялық бөлімшесінің дәрігері
Жатыр түтігіндегі жүктілікті морфологиялық талдау
Тұжырым
Мәселенің өзектілігі: Қазіргі кезде елімізде нәрестені дүниеге әкелу үлкен өзекті мәселе болып табылады. Әсіресе орта жастағы әйелдер арасындағы гинекологиялық және соматикалық патологияның артуымен, жүктілік пен босанудың асқынулары жиі жатыр түтігіндегі жүктілікке әкеп соғады. Эктопиялық жүктілік (graviditas extrauterina)-ұрықтанған жұмыртқаның жатыр қуысынан тыс жерге жабысуы болып табылады. Соңғы уақытта эктопиялық жүктілік жиілігінің жоғарылау тенденциясы байқалды, бұл көрсеткіш қазіргі деректерге сәйкес 1000 жүктілікке 12-14 жағдайды құрайды. 99% — бұл түтікшелі жүктілік.
Зерттеудің мақсаты: Әйелдердің жасын және жүктілік мерзімін ескере отырып, эктопиялық жүктіліктің және аналық бездердің патологиясымен байланысына қатысты статистикалық талдау жасау.
Әдістері: 2019-2021 жылдар кезеңінде Екібастұз қалалық ауруханасында 25-35 жас аралығындағы әйелдерден алынған биопсиялық материалды гистологиялық зерттеу.
Нәтижелері: Біздің көзқарасымыз бойынша көбінесе эктопиялық жүктіліктің себебі болып фаллопиялық түтіктің қабынуы болып табылады. Сонымен қатар, кейбір жағдайларда бұл патологияның тағы бір себебі болып, аналық без ауруымен тікелей байланыстылығы бар екені анықталды. Эктопиялық жүктілік көбінесе жүктіліктің 2-3 аптасында анықталады.
Қорытынды: Бұл талдау нақты белгілері жоқ инфекцияларды уақтылы анықтауға және ұзақ мерзімді қабыну ауруларынан сақтануға, тиісінше жүктілік пен босанудың асқынуларынан аулақ болуға мүмкіндік береді.
Түйін сөздер: Түтікшелі жүктілік, жатырдан тыс жүктілік, акушерлік патология, аналық без кисталары, жатыр түтігі маңы кисталары, аналық без және фаллопиялық түтіктердің эндометриоидты зақымдануы.
Жатыр түтігі жүктілігі (эктопиялық жүктілік) (graviditas extrauterina) — ұрықтанған жұмыртқаның жатыр қуысынан тыс жабысуы болып табылады. Әдебиеттерге сүйенсек, соңғы уақытта 1000 жүктілікке 12-14 орта есеппен жатыр түтігінің жүктілігі сәйкес келеді, бұл көрсеткіш жатыр түтігі жүктілігінің артуын білдіреді. Эктопиялық жүктілік 99% жағдайда жатыр түтігінде болса, қалғаны аналық және абдоминальды нысандарда 1% жағдайда кездеседі. Түтіктік жүктілікке байланысты операциядан кейін бедеулік 70-80% құраса, түтіктік жүктіліктің қайталану жиілігі 4-тен 12,6% -ға дейін байқалады. Бұл жағдай жыныс мүшелеріндегі қабыну процестерінің таралуынан, жатыр түтіктеріне хирургиялық араласулардың көбею салдарынан, дәрі-дәрмекпен овуляцияны белсендіру жүйесі және жатыр ішілік контрацептивтерді қолдануға байланысты болып отыр. Ұрықтанған жұмыртқаның жатыр қуысынан тыс жерлерге жабысуы ішке қан кетудің негізгі себептерінің бірі болып табылады. Ал егер ұрық жатыр мойнына жабысатын болса, онда жатыр мойнынан және қынаптан көп қан кетулермен көрінеді. Егер уақтылы диагноз қойылмаған жағдайда, эктопиялық жүктілік ана өлімінің себептерінің бірі болуы мүмкін. Түтікшелі жүктілік-бұлі гинекологиялық сырқаттардың бірі, ол өмірге қауіп төндіруімен қатар әйелдердің ұрпақты болу функциясының бұзылуының маңызды қауіп факторы.
Жоғарыда жазылғандарды ескере отырып, 2019-2021 жылдар кезеңінде Екібастұз қалалық ауруханасында жатырдан тыс жүктілік жағдайларына статистикалық талдау жүргізілді.
Гистологиялық зерттеуге 175 фаллопиялық түтік (операция-лапароскопия) берілді, оның 13 жағдайында резекцияланған аналық без тіндері де зерттелді.
Оның ішінде (№1 сурет):
4 жағдай (2,3%) — «эктопиялық жүктілік» диагнозы алынып тасталды;
38 жағдай (21.7%)- гематосалпинкс және эндометриоз;
133 жағдай (76%) — «эктопиялық жүктілік» диагнозы расталды.
Бұл зерттеуде эктопиялық жүктілік көбінесе жүктіліктің 2-3 аптасында диагноз қойылған. Сонымен қатар, 63% жағдайда хорион табылды.
№ 1 сурет-2019-2021 жылдардағы зерттеулердің жалпы саны.
Эктопиялық жүктіліктің оң жақ жатыр түтігінде болуы 97 жағдайда кездесті (73%) құрайды, ал сол жақ жатыр түтігінде орналасуы – 36 жағдай (27%). Қазіргі медициналық деректерге сүйенсек жүктіліктің оң жақ жатыр түтікшесінде орналасуы деструктивті аппендициттің дамуының себепкері ретінде қаруға болады.
Ұрықтың жатыр түтігінің кеңейген бөлігінде орналасуы (ампулярлы) 93 жағдайда (70%), интрамуральді бөлімінде – 7 жағдайда (5,3%), жатыр түтігінің истмус аймағында – 10 (7,5%) кездесті. 23 жағдайда (17,2%) операциялық әдістердің ерекшелігіне байланысты орналасу орны анықталмады (№2сурет).
№2 сурет- фаллопиялық түтіктегі ұрық жұмыртқасының орналасуы (жағдайлардың жалпы саны-133).
Эктопиялық жүктіліктің нәтижелері келесідей болды: 126 жағдай (94,7%) — көп жағдайда бұзылған жатыр түтікшесіндегі жүктілік диагнозы қойылды; оның ішінде – 7 жағдай (5,3%) – жатыр түтікшесінің қабырғасының жыртылуы;
Гистологиялық зерттеу сонымен қатар жатырдан тыс жүктіліктің жатыр түтіктері мен аналық бездердің аурулары аясында дамығанын анықтады (63 жағдай). Біздің зерттеуімізде ең көп таралған патологиялардың бірі жатыр түтіктері аймағындағы қабыну болды. Бұл келесі жастағы әйелдерде анықталды:
25 жыл-48 жағдайда; 30 жасқа дейін-14 жағдайда; 35 жасқа дейін-17 жағдайда; 40 жасқа дейін-12 жағдайда; 40 жастан бастап және одан жоғары, тек 2 жағдайда анықталды.
Сонымен қатар басқа ілеспе патологиялар да анықталды: 13 жағдайда (7,4%) паратубарлы кисталар табылды; 2 жағдай (1,5%)- жатыр түтігі қабырғасының эндометриозы; 12 жағдай (9%) – эндометриоидты аналық без кистасы;
9 жағдай (6,8%) – аналық бездердегі доминантты фолликуладан түзілетін қатерсіз түзілім;
3 жағдай аналық бездің эпителий тінінен пайда болатын қатерсіз ісік. Аналық без кисталары әртүрлі вариацияларда біріктірілуі мүмкін.
Жас құрамы бойынша эктопиялық жүктілік келесі жастағы әйелдерде байқалды:
20 жастан 25 жасқа дейін-13 жағдайда (9,8%),
26 жастан 30 жасқа дейін-24 жағдайда (18.1%),
31 жастан 35 жасқа дейін-64 жағдайда (48,1%),
36 жастан 40 жасқа дейін-28 жағдайда (21%),
41 жастан 45 жасқа дейін-4 жағдайда (3%) (№3 сурет).
№3 сурет. Эктопиялық жүктілікке байланысты жатыр түтіктері алынған әйелдердің жасы.
Қорытынды: Эктопиялық жүктіліктің этиологиясы осы мәселенің ең даулы аспектілерінің бірін құрайды, өйткені ұрық жұмыртқасының эктопиялық орналасу салдарын тудыратын себептер осы уақытқа дейін әлі анықталмаған. Әрине, жатырдан тыс жүктіліктің қалыптасу механизмінің негізі болып, жатыр түтігі арқылы ұрық жұмыртқасының тасымалдануының бұзылуы, тасымалданудың бұзылуы әртүрлі патологиялық процестерге байланысты болып табылады.
Бүгінгі таңда эктопиялық жүктіліктің оннан астам қауіп факторлары белгілі, оларды топтық негізде ажырату келесідей:
1) анатомиялық (фаллопиялық түтіктердің өткізгіш функциясының бұзылуымен байланысты): фаллопиялық түтіктердің қабынуы; фаллопиялық түтіктерді инактивациялау(зарарсыздандыру); жатыр ішілік контрацепцияны қолдану; фаллопиялық түтіктердегі операциялар (оның ішінде түтікшелік жүктіліктің алдыңғы хирургиялық емі);
2) гормоналды: овуляция индукциясы; экстракорпоральды ұрықтандыру; овуляцияның кешігуі; овоциттің трансмиграциясы;
3) даулы тұжырым: эндометриоз; жатырдың туа біткен ауытқулары; түтіктердің девертикулезі; шәует сапасы; шәуеттегі простагландин деңгейінің ауытқулары; хромосомалық бұзылулар.
Әдебиеттер:
1. Гинекологиядағы өткір іш: аға тауық студенттеріне арналған оқу құралы / құрам.: А. Р. Хайбуллина, и.в. Сахаутдинова, Т. п. Кулешова, Э. м. Зулкарнеева, с. Ю. Муслимова, и. М. Таюпова — Уфа: басылым Баш НИПИнефть, 2014. — 56 б. (elib620.pdf)
2. Хмельницкий О.К., — гинекологиялық аурулардың патоморфологиялық диагностикасы. — Санкт-Петербург.: 1994. — 317 б. (http://calameo.download/000418808cb27e7e489dc)
Акушерлік. Дәрістер курсы: оқу құралы ред. Н. А.Н. Стрижакова,А. и. Давыдова. 2009. — 456 б.дәріс 15. Эктопиялық жүктілік (file:///D:/СТАТЬИ/Изменения%20%20%20в%20статье/ЛЕКЦИЯ%2015%20ВНЕМАТОЧНАЯ%20БЕРЕМЕННОСТЬ.html)
