Авторы: Ниязова Нургуль Ниязовна, фельдшер доврачебного кабинета
Садуакасова Салтанат Одасыновна, акушерка женской консультации
Туктыбаева Жайнагуль Рысбековна медсестра ЦСО
ГКП на ПХВ Алакольская ЦРБ
Жатыр аурулары әйелдердің жыныс мүшелеріне қатысты кең таралған патологиялар қатарында. Олар әдетте екі негізгі топқа бөлінеді: жатырдың қабыну аурулары және жатыр ісіктері. Бұл аурулардың алдын алу және ерте диагностикасы әйелдердің жалпы денсаулығы үшін маңызды.
Жатырдың қабыну аурулары
Жатыр қабынуы (эндомиометрия, метроэндометрит, параметрит және т.б.) көбіне жасанды түсіктен кейін немесе босанғаннан соң жатыр шырышты қабатының жарақаттануынан және инфекция түсуінен пайда болады. Аурудың жіті түрі келесі белгілермен көрініс береді:
- дене температурасының 38–39°C дейін көтерілуі;
- қан тамырларының тарылуы және жүрек соғысының жиілеуі;
- қалтырау және денеде әлсіздік сезіну;
- жатырдың жиырылу қабілетінің төмендеуі;
- жатыр қуысынан жағымсыз иісті, ірің аралас сұйықтықтың бөлінуі.
Созылмалы қабыну түрлері әдетте туберкулез, мерез, актиномикоз секілді жұқпалы аурулардың асқынуынан дамиды. Бұл жағдайда аурудың белгілері ұзақ уақыт бойы айқын болмай, тек кеш сатыларда байқалады.
Емдеу әдістері:
- Жатыр мойны каналы мен жатыр қуысын антисептикалық ерітінділермен тазалау;
- Антибактериалдық терапия: кең спектрлі антибиотиктерді тағайындау;
- Қосымша симптоматикалық емдер (қызуды түсіру, иммунитетті көтеру).
Емді ерте бастау инфекцияның таралуын тоқтатып, асқынулардың алдын алуға көмектеседі.
Жатыр ісіктері
Жатыр ісіктері қатерсіз және қатерлі болып екіге бөлінеді.
Қатерсіз ісіктер
Қатерсіз ісіктердің ішінде жатыр миомасы ең жиі кездеседі. Бұл бірыңғай салалы ет тінінен (жатыр, қарын, ішек, тері етінен) өсетін ісік түрі. Миома көбінесе 30–35 жас аралығындағы әйелдерде анықталады және климакс кезеңіне дейін өсуін жалғастырады.
Белгілері:
- Етеккірдің ұзаққа созылуы және көп қан кетуі;
- Қуыққа немесе жүйке талшықтарына ісіктің қысым түсіруінен пайда болатын ыңғайсыздық;
- Қан аздық (анемия);
- Құрсақтың төменгі бөлігінде шаншу немесе ауырсыну.
Жатыр миомасының ерекше түрі — фибромиома, ол ішкі секреция бездерінің қызметінің бұзылуынан туындайды. Фибромиома бастапқы кезеңдерінде байқалмай өтуі мүмкін, бірақ асқынған кезде айқын белгілері анықталады.
Емдеу әдістері:
- Ісіктің көлеміне және орналасуына байланысты хирургиялық араласу;
- Гормондық терапия;
- Қан аздықты түзету үшін темір препараттары.
Қатерлі ісіктер
Жатырдың қатерлі ісіктеріне жатыр рагы, саркома, сондай-ақ басқа да қатерлі патологиялар жатады. Бұл аурулар көбінесе етеккірдің бұзылуы, қан кету, ауырсыну және жалпы әлсіздікпен көрінеді.
Диагностика және емдеу:
- УДЗ, КТ, МРТ секілді заманауи зерттеу әдістері;
- Биопсия және гистологиялық талдау;
- Хирургиялық араласу, сәулелік және химиялық терапия.
Алдын алу шаралары
Жатыр ауруларын уақытылы анықтап, алдын алу үшін әйелдерге келесі ұсыныстар беріледі:
- Жылына 2–3 рет гинеколог тексеруінен өту. Әсіресе, 30 жастан асқан әйелдерге және босанғаннан кейінгі кезеңде.
- Жыныс мүшелерінің қабыну ауруларын дер кезінде емдеу. Созылмалы инфекцияларды бақылауда ұстау қажет.
- Салауатты өмір салтын ұстану: гормондық теңгерімді сақтау үшін дұрыс тамақтану, стресс деңгейін төмендету, иммунитетті көтеру.
- Жүктілік және босану кезінде асептика және антисептика ережелерін сақтау.
Қорытынды
Жатыр аурулары әйелдер денсаулығына үлкен қауіп төндіреді. Аурудың алдын алу, ерте диагностика және тиімді емдеу әдістерін қолдану әйелдердің өмір сүру сапасын арттырып, болашақта асқынуларды болдырмауға мүмкіндік береді.
