Авторы: Танабаева Толғанай Абдимажитовна, операциялық мейірбике
Садыкбекова Гулнара Жумановна, посттық мейірбике
Умбеталиева Ботагөз Капаровна, операциялық мейірбике
Кербұлақ аудандық орталық ауруханасы
Естен тану мен коллапс – қан айналымының бұзылуынан туындайтын жағдайлар. Олар көбінесе шұғыл көмек көрсетуді қажет етеді. Бұл мақалада осы жағдайлардың пайда болу себептері, белгілері және алғашқы көмек көрсету әдістері туралы айтылады.
Естен тану (обморок)
Естен тану – бұл қысқа уақытқа есін жоғалту, оның себебі – миға қанның жетіспеуі. Бұл жағдай әдетте дененің күйіне, эмоциялық жағдайға немесе сыртқы факторларға байланысты туындайды.
Негізгі себептері:
Қан қысымының төмендеуі;
Ұзақ уақыт бойы тік тұру немесе отыру;
Аштық немесе сусыздану;
Қатты қорқу немесе стресс;
Жүйке жүйесінің бұзылуы.
Белгілері:
Бас айналу;
Терінің бозаруы;
Жүрек айнуы немесе құсу;
Суық тердің шығуы;
Қысқа уақытқа есін жоғалту.
Алғашқы көмек көрсету әдістері:
Науқасты тегіс жерге жатқызып, аяқтарын көтеру (қанды миға жылдам жеткізу үшін).
Бөлмеге таза ауа кіргізу немесе науқасты тығыз ортадан алып шығу.
Нашатыр спиртін немесе салқын суды қолдану.
Науқас есін жиғаннан кейін оны жылы сусынмен қамтамасыз ету.
Коллапс
Коллапс – бұл қан қысымының күрт төмендеуімен және қан айналымының бұзылуымен сипатталатын ауыр жағдай. Коллапс көбінесе ағзаның жалпы әлсіреуіне алып келеді және шұғыл медициналық араласуды талап етеді.
Негізгі себептері:
Жүрек-тамыр жүйесінің аурулары;
Ішкі немесе сыртқы қан кету;
Инфекциялық немесе токсикалық әсерлер;
Гипогликемия (қанттың күрт төмендеуі);
Қатты шаршау немесе күйзеліс.
Белгілері:
Терінің бозаруы және суық тердің бөлінуі;
Әлсіз және жиі пульс;
Қан қысымының айтарлықтай төмендеуі;
Бас айналу және сананың жоғалуы.
Алғашқы көмек көрсету әдістері:
Науқасты жатқызып, аяқтарын көтеру.
Жылыту үшін көрпе жабу.
Жарақат немесе қан кету болса, оны дереу тоқтату.
Тыныс алуды және жүрек соғуын бақылау.
Жедел жәрдем шақыру.
Айырмашылықтары
Белгілері Естен тану Коллапс
Ұзақтығы Қысқа уақыт (1-2 минут) Ұзағырақ және ауыр жағдай
Қан қысымы Уақытша төмендейді Өте төмендейді
Қалпына келу Жылдам (алғашқы көмекпен) Медициналық араласуды қажет етеді
Қорытынды
Естен тану мен коллапс – қауіпті жағдайлар, оларды тез әрі дұрыс тану өмірді сақтап қалу үшін маңызды. Алғашқы көмек көрсету барысында уақытылы және дұрыс әрекет ету – науқастың жағдайын жақсартудың басты кепілі.
